“Als je geen pangi hebt gehad, kan je niet huwen. Het is een overlevering, een traditie voor volwassenheid.” Woorden van Fidelia Graand-Galon van het Marron Vrouwennetwerk. Hoewel deze traditie ook in de stad geldt, zien modernere marrons dit soms anders.
Binnenlandse marronvrouwen krijgen gemiddeld tussen hun vijftiende en achttiende levensjaar pangi, terwijl marronvrouwen van de stad vaak op veel latere leeftijd dit ritueel ondergaan. Bij Saramaccaanse meisjes wordt de pangi vanaf hun vijftiende gegeven en bij de Aucaners aan meisjes tussen zestien en achttien jaar. In de westerse cultuur speelt de leeftijd een belangrijke rol in volwassenheid. “De dorpsmarrons kenden geen geboortedatum, ze raakten in de war met de leeftijd. Bij deze traditionele gebeurtenis werd dan ook niet naar leeftijd gekeken of naar de eerste menstruatie. Maar sindsdien wordt er gelet op de groei van de borsten van het meisje en wanneer die voller worden. Aan de hand van die tekenen kunnen zij nagaan of het meisje een pangi krijgt”, weet Graand-Galon. De eerste menstruatie is sowieso nog geen teken van rijpheid dat zo’n jonge vrouw pangi mag krijgen. “Men denkt vaak dat dat het geval is, maar het is juist anders gesteld”, onthult de ‘pangi-deskundige’. “De eerste menstruatie zegt nog niet dat je volgroeid bent. Het is een teken dat je al kinderen kan krijgen. De gi pangi markeert de zelfstandigheid en volwassenheid van het meisje. Wanneer je geen pangi hebt gehad, ben je nog niet zelfstandig of volwassen.”
Wie geeft de pangi?
De familie van vaderskant geeft pangi. “De moeder mag zelf kiezen wie van haar schoonfamilie dat zal doen. Bijvoorbeeld een zus van de vader, een nicht of tante.” Gebeurt het niet volgens deze procedure, dan is het niet gegaan zoals dat moest. Bij de Aucaners is de gi pangi een verrassing voor de jongedame. Ze mag het niet vooraf weten, om te voorkomen dat zij vanwege persoonlijke redenen zou weigeren. Overigens moet een meisje dat zo’n pangi onverwachts krijgt, dat wel weigeren als zij weet dat ze (hoewel nog niet zichtbaar) in verwachting is. Als een jonger zusje plotseling zwanger raakt, zal de zus van zo’n meisje eerder pangi krijgen, vanwege de schande die haar zusje de familie heeft berokkend. Ook bij de Saramaccaners is het de familie van vaderskant die pangi geeft, weet Frans Aside die van Saramaccaanse komaf is en vaker zulke plechtigheden heeft bijgewoond. “Volgens de traditie gaan zij naar de gewijde paal in het dorp en daar worden ongestikte pangi’s gegeven. Na het pangi-feest worden de pangi’s gestikt’’, aldus Aside.“Van de Matawai (Matuariërs, red.) weet ik dat het heel anders geschied dan bij de Okanisi (Aucaners, red.) en Saamaka. Het meisje wordt naakt rondgebracht voor ze de pangi om haar lendenen krijgt van haar tante, heb ik mij laten vertellen door Matawaivrouwen”, vertelt Graand-Gallon.
Geen vrijbrief, maar sociale rol
“De pangi markeert veel. Het is niet gewoon pangi geven, er zijn veel gebruiken om heen. Wanneer je het nog niet hebt gehad, kan je niet zelfstandig voor jezelf opkomen. Je dient te luisteren naar iedereen, de ouders bepalen nog voor zo’n meisje. Ook kan je niet participeren in een gesprek van ouderen, omdat je nog niet volwassen bent”, merkt Graand-Galon op. Toch is een gekregen pangi geen vrijbrief. “Pangi krijgen wil niet zeggen dat je al gehuwd bent. Ga niet in op alle avances van mannen. Je eerste man moet je eerste blijven. Na de pangi wordt er vooralsnog streng gelet op de goede zeden, het vervult dus ook een sociale rol. Het is zeker geen vrijbrief dat zo’n meisje de maatschappij in kan om er op los te leven. Ze mag geen seks hebben, vooral als ze nog jong is. De ouders zijn integendeel alert. Het is voor de familie een trots als zij zich waardig en fatsoenlijk gedraagt na de pangi te hebben gehad.”
Ook Aside zegt dat het meisje eigenlijk volwassen is verklaard na het pangi-gebeuren. Maar hij erkent wel dat sommigen zich weinig aantrekken van dit culturele gebruik. “Je hoeft nog niet te trouwen, maar je bent rijp genoeg om met een man te leven. Ik zou niet zeggen dat pangi geven een must is, want tegenwoordig heb je sommige jongeren die er totaal niets van willen horen, maar op zo’n manier verwaarloos je je cultuur’’, concludeert hij.
Boven of onder de knie
De dracht van de pangi verschilt van meisje tot volwassene. Bij een meisje wordt de pangi tien centimeter boven de knie gedragen. Ze mag dus een korte pangi aandoen, ver boven de knie. Bij een vrouw die nog geen pangi heeft gehad, wordt de pangi iets langer gedragen. Dit geldt ook voor een vrouw die op middelbare leeftijd kinderen heeft gekregen en nog geen man heeft. Zij trekt ook meerdere pangi’s aan en een feskoki (schort, red.). Deze bedekt het voorste gedeelte bij het zitten, wat voor fatsoenlijkheid staat. De oudere vrouw heeft een onder-pangi, zoals een onderrok, een boven-pangi en een feskoki. Graand-Galon: “Wanneer je bekeerd bent en geen pangi draagt, je bent in een moderne gemeenschap, dien je deze gebruiken toch te weten. Is de vrouw van Saramaccaanse komaf getrouwd, dan doet zij een kwei (driehoekige pangi; schort, red.) op haar pangi met een strakke punt, maar de Aucaners doen een kwei met twee strakke punten erover aan.” Pangi’s worden voor allerlei gelegenheden gedragen, maar bij elke fase is er een achterliggende gedachte. Ook het vouwen en binden bij het dragen ervan heeft betekenissen. Als je de pangi bindt kan dat zeggen dat je gereed bent voor een gevecht of voor werk, bijvoorbeeld vaatwassen bij de rivier. Heb je pas een kindje erbij gehad, dan trek je meerdere pangi’s aan, na jouw buik te hebben gebonden. De wijze waarop een Saramaccaanse haar pangi draagt, geeft aan of zij getrouwd is of niet. Traditioneel getrouwd of niet, zij doen er wel een kwei op.
Lees het hele artikel in het decembernummer van Parbode
Nu populair
