Granman-oso Nyun Combé – Parbode Sneak Peek
In de jaren zeventig werd aan de Kleine Saramaccastraat de doorgangsfaciliteit Nyun Combé opgezet. Deze accommodatie voor binnenlandbewoners werd een belangrijk ontmoetingscentrum waar Marrons onder meer overlijdensrituelen konden uitvoeren. Rond de Binnenlandse Oorlog werd het doorgangshuis echter bezet door ontheemden en trad er verval op. Complete renovatie van Nyun Combé en de bouw van een nieuw doorgangshuis voor granmans te Koewarasan Serie B behoorden tot de ambitieuze plannen van de overheid. Maar als we naar Koewarasan Serie B rijden, zo’n 20 kilometer buiten de stad, treffen we slechts een half bouwsel, opgevreten door de natuur, aan.
Tekst Usha Main
Er wordt al jaren gezocht naar een geschikte opvang voor granmans. Tot de Binnenlandse Oorlog hadden ze eigen logeergebouwen op Mac Arthur dyari (nu Districtscommissariaat Sipaliwini) aan de Zwartenhovenbrugstraat. (Zie ook artikel Mac Arthur Dyari.) “Voor elke granman was er een mooie Bruynzeelwoning opgezet, waar zij hun functie vervulden, zegt ex-dc van Sipaliwini, Hermes Libretto. “Door slecht onderhoud in de loop der jaren was men ten slotte genoodzaakt de huizen op het erf van Mac Arthur te verwijderen, waardoor er daar nu geen huisvesting meer is.”
“‘Makaati’ werd niet meer onderhouden, omdat het ministerie daarvoor niet altijd genoeg middelen had. Toen ik daar als minister voor het eerst kwam, zag ik dat de huizen niet meer bewoonbaar waren. Ze stonden op instorten. In 2013 heb ik ze laten afbreken”, bevestigt Stanley Betterson, die tussen 2012 en 2015 minister van Regionale Ontwikkeling was. “Ik heb er toen voor gezorgd dat de granmans in het Best Western Hotel konden logeren. De granmans werden ook in NAKS Volkshogeschool te Lelydorp ondergebracht en soms te Saron, in alle gevallen op kosten van het ministerie. Maar de granmans hadden daar geen privacy. In 2012 heb ik huizen laten opzetten te Koewarasan Serie B, maar ik heb later begrepen dat de granmans dit geen goed idee vonden.”
Ex-minister Edgar Dikan, die in 2015 het roer op Regionale Ontwikkeling overnam van Betterson, bevestigt dat hij een plan over dit project van zijn voorganger had aangetroffen. “In dat plan zou de Stichting Nyun Combé (SNC) vijf hectare grond te Koewarasan Serie B bezitten, waar elke granman zijn eigen woonplek zou hebben”, merkt Dikan op. Hij zegt dat hij vanaf zijn eerste bezoek aan het districtscommissariaat Sipaliwini de wens had geuit dat er geen dc-kantoren te ‘Makaati’ zouden zijn. “Tijdens mijn bezoek heb ik voorgesteld dat een districtscommissaris in het district casu quo bestuursressort waar hij of zij te werk is gesteld moet slapen en wakker worden. Men ziet en maakt dan ook persoonlijk mee wat de problemen van de mensen zijn.” Dikan zegt dat de districtscommissarissen van de bestuursressorten Boven- Suriname en Apoera wel werkzaam zijn in hun residentie in het binnenland, maar de andere dc’s gestationeerd zijn te ‘Makaati’. Ex-minister Betterson had voor ‘Makaati’ het plan opgevat om daar een nieuw kantoor voor het ministerie van Regionale Ontwikkeling op te zetten.
Lees het hele artikel in het septembernummer van Parbode