Het fenomeen kambosa of veelwijverij – Parbode Sneak Peek

Het idee dat kambosa alleen in de marroncultuur voorkomt, moet volgens de du-uma Rinia Domini tot het verleden gaan behoren. Zij zegt dat dit fenomeen waarbij een man met twee vrouwen leeft of omgekeerd in alle lagen van de bevolking voorkomt. Ze hoort dagelijks verhalen van haar cliënten uit diverse bevolkingsgroepen die daarin verwikkeld zijn. Domini erkent dat zij hen daarmee niet kan helpen, “omdat na Gado mek’ lobi. Mi n’e pori sma, m’e kot’ luku.”

Tekst Felitia Saaki

 De 64-jarige du-uma Rinia Domini heeft vanaf haar twaalfde de levensstijl van veelwijverij van dichtbij meegemaakt. “Kambosa na Gado mek’ en, ma na wan kefalek sani. In de Saramaccaanse cultuur heet het kambosa en in de Aucaanse meti”, weet zij te vertellen. Volgens haar gebeurt het sinds mensenheugenis dat twee vrouwen in één huis samenleven met een man of omgekeerd. Ze stelt dat kambosa zowel een negatieve als positieve kant heeft in de Afro-Surinaamse cultuur. “Als ik een man afpak van een vrouw, kan ze mij aanvallen als zij dat niet goedkeurt. Jaloezie speelt vaak ook een rol, de vrouw wil niet dat de andere ook datgene krijgt wat ze van haar man krijgt. Zo’n leven wordt dan vernietigd door traditie, grun wiri (bonu). Uit boosheid schakelen ze occulte hulp in. Maar je hebt ook dat de twee vrouwen gewoon met één man leven zonder dat er wat gebeurt. De liefde is dan aanwezig in zo’n relatie. Ik heb zelfs meegemaakt dat de twee vrouwen als zussen leven. Er is geen culturele wet die aangeeft dat dit niet kan.” Om ergere situaties zoals moord te voorkomen, is het wel beter dat mannen en vrouwen een rustig leven leiden. “Bika mi denki tak’ Gado meki ala sma na wan fasi.”

Kunst van goede afspraken

Domini benadrukt dat een vrouw heel goed moet nadenken voordat zij zich verenigt in een kambosa. De situatie is niet zo rooskleurig als vrouwen wellicht denken, er kunnen immers veel problemen ontstaan. Met name de tweede vrouw zal het stukken moeilijker hebben dan de eerste. Het is echter de kunst om overeenstemming te bereiken en goede afspraken te maken. “Let wel! De overeenstemming komt van de eerste vrouw. Als ze een respectvolle vrouw is, gaat ze makkelijk akkoord, vooral omdat ze geen ruzie wil. In de dorpen heb ik zelfs meegemaakt dat ze elkaar gewoon in de ochtend groeten en een babbeltje maken. Er is dan een ‘zusterband’ ontstaan. Soms hangt het ook af van het karakter van de man of zijn gedrag.

Lees dit artikel verder in het augustusnummer van Parbode. Nu ook een digitaal abonnement mogelijk

0

Gedeeld