De Javaanse gemeenschap op plantage Rust en Werk leeft vangedroogde garnalen. In het hoogseizoen varen de vissers naar Braamspunt engeeft de monding van de Surinamerivier, als een manjaboom van garnalen, inovervloed. Maar de vier maanden erna is het Roze Goud schaars en wordt hetpinaren. Hoewel, in gedroogde vorm zijn de garnalen nog zeker een á tweemaanden houdbaar.
Het heeft het meeste weg van een dessa: twee rijen huizen tegenoverelkaar, gescheiden door een lang kanaal, evenwijdig aan de enige straat – eensmalle zandweg. Achter deze huizen van plantage Rust en Werk liggen de grotevelden uit de tijd van de eerste eigenaar, gouverneur Crommelin.
Er klinkt een ritmisch dof geluid dat de rust doorbreekt.Het is een kwartgevulde rijstzak die, over de rug, tegen de blote grond wordtgemept. De heer Koesnie veegt zich het zweet van het hoofd en laat de inhoudvan de zak zien: gedroogde garnalen.
“Deze worden eerst uitgekookt en daarna in een widik (grootrechthoekig blad gemaakt van vlechtwerk) gelegd om te drogen in de zon. Als zena twee dagen droog zijn dan begin ik met het meppen.” Dit doet hij om devellen los te krijgen waarna de garnalen worden gezeefd. Een tweede mepritueelmaakt de gezeefde partij helemaal vrij van ongewenste delen. Zijn vrouw doethet zeefwerk en de oude schoonmoeder maakt er zakjes van een kilo van. Develletjes worden als varkensvoer verkocht.
Schuin tegenover het huis van Koesnie staat een jong meisjeook te meppen, een paar huizen verder doet een man op leeftijd hetzelfde. DeJavaanse gemeenschap van Rust en Werk leeft voornamelijk van de vangst enverwerking van garnalen. Door de breuk op verschillende plaatsen in de damspoelt het brakwater de waterwegen binnen, wat de eens florerende landbouw indit gebied nu onmogelijk maakt. Braamspunt, de bron van deze schaaldieren, bijde monding van de Surinamerivier vormt een mooi alternatief.
“Het gaat met seizoenen en werkt als een manjaboom”, zegtKoesnie. “Wanneer het geeft, dan is het er in overvloed! Soms tot wel 300 kiloper trip! Maar als de tijd voorbij is en het is er niet, dan praat ik over eenmagere 20 kilo per trip, dan moeten we de buikriem ook aantrekken!”
Tot augustus loopt het seizoen, de daarop volgende viermaanden riskeert niemand zijn kostbare benzine voor het roze goud. Geen inkomendus. Een ander probleem waarmee de garnalenverwerkers zitten, is de afzet en deprijs van droge garnalen. In tijden van schaarste, wanneer Braamspunt -‘demanjaboom’- leeg is, kan het aanbod voor een kilo van 30 naar zelfs 40 SRDoplopen. Maar als Braamspunt uitbarst en de mannen zeven dagen in de week ophet water bezig zijn te oogsten: “Dan vallen de prijzen tot wel 18 SRD voor eenpak!” In een sfeer van ‘take it or leave it’ wordt er dan onderhandeld:gelukkig dat de gedroogde garnalen ongekoeld één à twee maanden houd-baar zijn.Toch is er een zekere welvaart te bespeuren in deze kleine gemeenschap van 80gezinnen. Het brandhout voor het uitkoken van de garnalen wordt door de meestebewoners met een eigen kettingzaag in stukken verdeeld, houten huizen makenplaats voor woningen van cement, het regenwater wordt in grote Durotanksopgeslagen en sinds een jaar of dertien hebben ze elektra; een geschenk vanBelgië, een generator zorgt voor stroom die via palen langs de rechteroever vande Commewijne door de EBS van plantage tot plantage wordt overgebracht.
Wie moeite heeft met het zware garnalenwerk kan nog altijdzijn brood verdienen in de grote onderneming van Van Alen op Rust en Werk: inde garnalen- en viskwekerijen, of in het toezicht houden op de meer dan 4000koeien.
Een andere bijzonderheid van Rust en Werk is dat het eindevan de vastentijd jaarlijks groots wordt gevierd met een feest van twee dagen:een voor de bewoners en een voor de stadsmensen. Zo’n duizend bezoekers komenervoor uit Paramaribo, waaronder ministers en andere hotemetoten.Initiatiefneemster, peetmoeder Toila, een ma-èh van over de zestig, is hiermeeeen begrip geworden. Sponsoringen maken het mogelijk dat er naast muziek ooktwee dagen lang gratis eten en drinken is voor eenieder. Eind van deze maand ishet weer zover!
Nu populair
