Brownsberg is als uniek natuurreservaat wereldberoemd. Deokopipi (gifkikker) kijkt je aan, de kwatta-aap slingert zich door de bomen, jewordt ’s nachts horendol van de brulapen en wie geluk heeft spot de machtigegonini (arend), zwevend over het oerbos. Maar dat is allemaal spoedig voorbij,want de berg wordt afgegraven door goudzoekers. De Witikreek bestaat niet meeren wie denkt nog een duik te kunnen nemen onder de Ireneval moet het doffegedreun van zware grondverschuivers op de koop toe nemen. Parbode ging eenkijkje nemen en stond al snel oog in oog met de loop van een AK 47 automatischgeweer.
Bij de totstandkoming van de Brokopondo-overeenkomst tussen Suriname (lees Nederland) en het Amerikaanse bedrijf Alcoa (tegenwoordig Suralco) werden rondom het te verwezenlijken stuwmeer concessies aan Alcoa uitgegeven, zoals het Nassau- en het Lelygebergte. En ook op de Brownsberg. Brownsberg is vanaf de negentiende eeuw een goudconcessie geweest, maar in de winning van goud kwam in de jaren dertig van de vorige eeuw de klad. De Ireneval en de Leoval zijn zelfs als gevolg van de mijnactiviteiten van weleer ontstaan. Wie goed kijkt, ziet zelfs nog oude mijningangen. Op een sporadische bateer (goudzoeker die goud wint met een spoelwok) na werd het gebied tot de negentiger jaren met rust gelaten, waardoor de natuur alle tijd had om zich te herstellen. Het plateau (topje van de berg) met het unieke uitzicht op het stuwmeer is nog steeds in handen van Suralco, het gebied eromheen is in handen van Stichting Natuurbehoud Suriname (Stinasu), dat valt onder het ministerie van RGB. Ruzie Toen de ruzie tussen de nu internationaal gezochte (behalve in Suriname) drugsbaronnen Bouterse en Brunswijk was beslecht, en de tientallen doden waren begraven, aan stukken gezaagd, verbrand of aan de vissen gevoerd, bleef er onder Zanderij een leeg achterland over, zonder ‘law and order’. Een situatie die eigenlijk nu nog heerst. De toenmalige directeur van Stinasu, Sijlbing, heeft vanaf 1997 werkelijk bergen verzet om de Brownsberg in zijn oude glorie te herstellen en het is hem voor een korte periode gelukt. Helaas heeft hij, in die tijd misschien terecht, in navolging van de heer Reichart in 2004 een ‘gedoogdeal’ gesloten met de bewoners van Brownsweg, wat het einde van het natuurreservaat inluidde. Een bevestiging van de heersende situatie: kleinschalige houtkap, jacht en goudwinning mondden uit in een industrieel drama. Volgens bioloog De Dyn is nu reeds vijf tot tien procent (1.000 tot 2.000 hectare) totaal vernietigd. Niet alleen de gebruikelijke Brazilianen en andere illegalen zijn daar actief, ook multinational Iamgold zoekt er naarstig naar goud (hoewel zij dit bevestigen noch ontkennen). Onder Zanderij houdt het gezag op. En daar ligt volgens een oud-medewerker van Stinasu de kern van alle ellende. Maar dat is niet de schuld van Stinasu, dat voor een belangrijk deel verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen op de berg. “Ze hebben geen bevoegdheid om het probleem aan te pakken en justitie kijkt niet verder dan Groot Paramaribo, ruw gezegd boven Zanderij. De overheid treedt alleen op als grote bedrijven dit eisen, zoals laatst Iamgold. Daarnaast wordt door het A-Team van de politie een paar keer per jaar Benzdorp schoongeveegd op wapenbezit. Maar voor de rest ontbreekt iedere controle onder Zanderij. Is men bang voor een tweede binnenlandse oorlog?” Het is appels met peren vergelijken, maar in Frans-Guyana is de aanpak van illegale goudzoekers keihard. Het vreemdelingenlegioen vernietigt alle equipement van illegale goudzoekers: huizen, boten, machines, alles. En zij die gepakt worden, gaan het cachot in. ‘Vlucht je naar Suriname? We halen je zelfs daar’, is al jaren de praktijk. De Surinaamse overheid is hiervan uiteraard op de hoogte maar kan en wil hier niet officieel aan meewerken. Nu de Fransen een Surinaams ponton hebben vernietigd, steigert Paramaribo in al haar huichelarij en wacht tot de bui weer over zal waaien. Milities Roué Hupsel beschrijft het prachtig in zijn boek ‘Blinde muren’. Ergens aan de Sarakreek, onder het stuwmeer, regeert een eigen legertje. Iedereen weet over wie hij het heeft, maar door deskundig schrijverschap heeft hij nog geen proces of nog erger, ‘bezoek thuis’, gehad. Niet alleen langs de Sarakreek heersen de milities, maar in heel Suriname, door het gebrek aan gezag van de overheid. Een AK 47 kost 10 US dollar en iedere gek heeft er een onder Zanderij. Parbode stond oog in oog met de loop van het automatisch geweer toen zij, met de camera in de aanslag, teveel van de toeristenpaden afweek op Brownsberg. “Oprotten hier”, was de reactie van de Braziliaan op zijn All Terrain Vehicle (ATV). Het woord van zijn AK 47 was wet. De autoriteiten en andere verantwoordelijke instanties weigerden ondanks vele verzoeken te reageren op de wildwest-toestanden op de Brownsberg en het feit dat het natuur gebied bijna letterlijk wordt omgeploegd. Alleen het Wereldnatuurfonds was bereid te praten, maar dat beperkte zich tot een algemeen verhaaltje over kwik en milieu. Met politiek houdt de organisatie zich niet bezig. Conservation In ternational zag na lang wikken en wegen ook af van een gesprek, Suralco zweeg eveneens in alle talen. Datzelfde geldt voor de ministeries van Natuurlijke Hulpbronnen en RGB. Bij Stinasu zelf kon niemand wat zeggen ‘omdat de directeur uitlandig is’, bij Iamgold schijnt men een zwijgplicht te hebben. Maar ondertussen gaat de vernietiging van een van de populairste, ooit ongerepte, bestemmingen van ons land in hoog tempo door. |
Nu populair
