‘U hebt een probleem.’ De dakgoten- reparateur, althans, iemand die naar achteraf bleek dat werk zo nu en dan doet, keek bedenkelijk naar de lekkende dakgoten. Dat ik hem juist nodig had om het probleem op te lossen, drong waarschijnlijk nog niet tot hem door. Ik schoof zijn opmerking onder de noemer ‘medeleven’ in plaats van ‘vakmanschap’. Want duurzaam vakmanschap is schaars tegenwoordig. De tot handelaars uitgegroeide sjacheraars (de hosselaars) zijn er echter in groten getale. Wie wil leren winstgevend te leven, kan haar kennis opdoen in de maatschappij van handelaars en hossellaars. over duurzaamheid hoeft de handelaar zich niet al te druk te maken, of wel?
Zolang je zo winstgevend mogelijk kan handelen, is het leven goed. Je wilt immers overleven, had ook de reparateur van de kranen gezegd, die zelfs tot laat in de avond tijd heeft voor wat extra ‘werkjes’. ook voor mij als klant winstgevend, want hoe makkelijk is het niet om elk moment van de dag iemand te kunnen inschakelen? En ook ik wil overleven, wat op korte termijn slechts betekent dat ik mijn kosten beperk. Inmiddels is een handeldrijvende maatschappij ontstaan die Suriname heet. Wie roept: ‘word creatief’, heeft misschien niet helemaal door hoe creatief iedereen reeds is.
Zo heb je de aircoman, die tijdens zijn werk voor het bedrijf niet schroomt zijn privénummer aan een klant te geven, ‘mochten er weer wat probleempjes zijn’. De klant, wij allen dus, schroomt er in de meeste gevallen niet voor deze ‘goedkopere man’ de volgende keer in te schakelen. De hossel floreert met dit soort dealtjes. Wie kent niet de wasmachineman, die in de bedrijfsauto van zijn werkgever inmiddels een eigen klantenkring heeft opgebouwd waar goedwillende startende ondernemers jaloers op zijn.
De mogelijkheid dat werknemers handeldrijven met jouw klanten tegen nul investering, is bijna een gegeven. Je werk moet nu eenmaal iets aan jou geven, of zoals het Surinaams gezegde aangeeft: pe y’e wroko, na drape yu musu nyan. of je goed betaald wordt of niet, je werkgever is nu eenmaal een makkelijke basis van waaruit je voor jezelf ook ‘wat geld kan maken’. Wie hogerop klimt, schijnt deze gedachte niet vreemd te vinden en zo wordt systematisch een vruchtbare voedingsbodem gelegd voor de handel (en wandel) met persoonlijk winstbejag voor zowel aanbieder als afnemer. Een project uitvoeren betekent geld, in plaats van een kans om een sterkere, rijkere samenleving te worden, met meer kennis en mogelijkheden.
Zelfs de gemiddelde Surinaamse vakantieganger denkt aan winst. Geen leuk cadeautje bij terugkomst in Suriname, of een bijzonder aandenken dat zich in de glazen kast een plek verovert. Maar wel een bezending aan goedkoop en slim aangeschafte goederen. Zeven broeken, twaalf t-shirts, vijf sporttruien, vier paar schoenen en vooral nog even de rij volgen voor de aanbieding van iPods, tablets of goedkope tv’s. Vakantie is koopjesjacht! De koffers puilen uit van spullen, ingekocht tegen de beste prijzen, de winst is gemaakt en een voorraad tot de volgende vakantie gewaarborgd. Geld geruild voor best buy, handelingen waarmee we afglijden naar het steeds groter wordende leger van kleine hosselaars, dat op alles wat aangeschaft of gebruikt wordt zo veel mogelijk winst wil maken. Wat een prachtig winstgevend leven.
Moeilijke discussies worden gevoerd in ons huidige door crisis geteisterde land. Bij gebrek aan handelen voor een duurzame samenleving, is naar voorbeeld van het koloniale bewind in Suriname een maatschappij van kooplieden gecreëerd. Het blijkt een moeilijke taak om het inmiddels in de samenleving gewortelde handelssysteem om te zetten in productiegerichte aanpak, die een samenleving kan vormen en ontwikkelen. De woorden ‘creatief’ en ‘zelf’ zijn de toverwoorden die bij tij en ontij gebruikt worden. Wie mocht denken dat creatief een aanmoediging is om met zijn allen schrijver, kunstenaar, musicus of theatermaker te worden, heeft het aan het verkeerde eind, jammer genoeg. We moeten creatief zijn in het voeden en zorgen voor onszelf, en daardoor kunnen we ook zelf bepalen hoe het met ons zal gaan. We krijgen sms’jes van de EBS dat we zelf moeten bepalen hoeveel we verbruiken aan stroom, we worden aangemoedigd om te planten en ons huishouden creatief te draaien.
Maar doen we dit eigenlijk niet al jaren? Is dat niet de basis van deze handelen hosselmaatschappij: zelf zorgen dat we het redden, door van alles zo slim mogelijk aan te schaffen, dealtjes te sluiten en vakmanschap te laten varen om vooral eind van de maand wat ruimte over te houden? Creatieve transacties voor onze eigen winst, winst op korte termijn.
Een van de uitspraken van de secretarisgeneraal van de Verenigde Naties, Ban Kimoon, is dat de wereld moet uitkijken dat ze haar eigen toekomst niet saboteert, als zij de uitdagingen niet aangaat voor een duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling is er eentje van een lange adem en groot vertrouwen, met winst op lange termijn. Het overlevingsmechanisme heeft Suriname nog steeds in de ban, en zorgt voor allerlei creatieve vormen van hosselaarpraktijken die zowel de aanbieder als gebruiker zeer goed uitkomen.
In onze geschiedenis zien we dat het weinigen te doen is geweest om de ontwikkeling van het grondgebied voor de mensen die er wonen en werken. Het individuele winstbejag is een vak op zich geworden, in plaats van de ontwikkeling van het vakmanschap voor het creëren van een leefbare omgeving. Als we de koopliedenstatus werkelijk willen ombuigen, is het misschien handig dat bestuurders zich de problemen van het land toe-eigenen. Daarnaast zijn er genoeg specialisten en ervaren personen die kennis hebben van het land en zijn samenleving. Zij hebben het scheppende vermogen dat de creatieve geest kleurt, om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van het zelf en van het land niet ongewild recht tegenover elkaar staan.
Wat de dakgoot betreft: de vakman was niet makkelijk te vinden, maar heeft uiteindelijk de dakgoot gerepareerd. Het water wordt via een kunstig geplaatste constructie afgevoerd en zorgt daarmee voor het heerlijke gevoel van een goed beschermd huis, zonder lekkages.
Nu populair
