Ronald van ‘t Zand begon vijf jaar geleden met Achterstraat als eerste een televisieprogramma, waarin mensen hun ernstige problemen uit de doeken konden doen: zijn manier om tegen onrecht te strijden. Van ‘t Zand werd binnen de kortste keren een onafhankelijke ombudsman voor mensen die in grote nood verkeren. Inmiddels kan hij concluderen dat Achterstraat mensenrechten en hulpverlening heeft bevorderd. “Maar als het om fundamentele rechten van de gewone burger gaat en onaantastbaarheid van notabelen, is er nog veel mis”, aldus de 46-jarige programmamaker. “Dus voorziet Achterstraat in een grote behoefte.”
Hoe kwam je op het idee Achterstraat te beginnen? “Ik had naast mijn werk als boekhouder bij de Hakrinbank als betaalde hobby filmreportages maken: op huwelijken, verjaardagen, uitstapjes. Op een dag kocht ik een professionele videocamera die een onderwijzeres van Hanna’s Lust naar haar zeggen uit Holland had gekregen. Haar volwassen dochter loog ijverig mee. Maar de leugen bleek pas toen ik de camera liet schoonmaken en binnenin de naam was vermeld van een bekende cameraman van de STVS. “Hij was nog in dienst van het station en ik zei gelijk tegen de technicus: ‘Ik ga met die camera naar de politie want ik wil geen gestolen goed’. Dus ik naar de politie, waar ik vervolgens zeventien dagen werd opgesloten. Ik mag niet klagen, het was een agent die mij voor even als verdachte aanmerkte, maar genoeg anderen geloofden het niet, en gaven mij een goede behandeling. Maar ook het Huis van Bewaring aan de Limesgracht is geen White Beach!
“Enfin, mijn eerlijkheid werd bestraft met zeventien dagen voorarrest en in die tijd werd ontdekt dat de schoonzoon van de onderwijzeres de camera gestolen had, want hij kwam geregeld bij de STVS voor zijn werk. Dus toen kwam ik vrij. Terwijl ik daar opgesloten was, ontmoette ik een Marron scholier van eenentwintig jaar, die er een vijfjarige straf had opzitten wegens moord. Hij werd aangehouden en veroordeeld, omdat een getuige ten onrechte beweerde de jongen thuis bij de vriend te hebben gezien, de ochtend van de moord. Hij zong altijd een lied, ‘Na mati poti mi dya’. Een bevooroordeelde agent, een leugenachtige getuige en een slechte verdediging in de vorm van een lanti-advocaat zetten veel onschuldigen voor jaren achter de tralies.”
Hoe ben je die ervaring om gaan zetten in actie? “Toen ik vrij kwam, heb ik gezworen dat ik dit onrecht en deze machteloosheid van onschuldige mensen ga bestrijden, met een camera en een onderzoekende journalist. De eerste journalist die ik aansprak, was te bang om het programma te beginnen. Ik vroeg vervolgens Carlos Pinas. En Pinas heeft guts, hij is een moedig journalist, met alle gevoel en techniek om de waarheid naar boven te halen. Hij hielp inhoud te geven aan wat ik voor ogen had: een programma dat informatief is, mensen helpt, de waarheid naar boven moet halen en het recht moet laten zegevieren. Na drie jaar begon Pinas een ander programma, omdat ik me met Achterstraat vooral begaf in de richting van fundamentele burgerrechten en juridische wantoestanden en hij meer andere onderwerpen wilde kiezen.”
Wat zijn je leukste momenten in die vijf jaar geweest? “Die zijn nog in de eerste tijd met Pinas geweest en we hadden toen waren meer een soort Vermist, want Achterstraat heeft ook oproepen gehad van mensen die familie zochten. De twee leukste programma’s waren allebei van een Hindoestaanse jongen, geboren buiten het huwelijk, die zijn vader en familie zocht. En nu weet je dat deze mensen niet makkelijk oordelen over buitenkinderen! Maar het liep geweldig goed af, de getrouwde vrouw was helemaal oké, de grootouders waren blij. Men had zich zoveel zorgen gemaakt, maar zijn aji sloot hem snikkend van vreugde in de armen. “En soms was onze aanwezigheid al genoeg om iets direct recht te trekken. Een keer kwam een boslandmevrouw om zeven uur ’s avonds, ze had geluk dat Carlos en ik net het laatste werk afrondden en nog op kantoor waren. Overstuur en snikkend vertelde ze ons dat men haar broer, met kwetsuren van een verkeersongeval opgelopen als taxipassagier, niet wilde behandelen bij de Spoed Eisende Hulp omdat de politie hem ervan verdacht eerder die week betrokken te zijn geweest bij een roofoverval. Dus lag hij al uren lang langzaam dood te gaan, vertelde zus.“We stapten gelijk met haar en onze apparatuur in de auto naar het Academisch Ziekenhuis. Met de zus, de camera en microfoon in de aanslag kwamen we op de afdeling en er schoot direct een verpleegster naar de telefoon om de dokter te bellen. Die arriveerde binnen een halve minuut, droeg zijn handschoenen en de verpleegkundige trok het scherm dicht, binnen een minuut na onze aankomst werd de patiënt behandeld. Later bleek hij overigens onschuldig te zijn. Het is toen geen item meer geworden voor uitzending. Maar daar ging het toen niet om, het was een mooi succesje: de macht van de camera!”
Ben je ooit bedreigd of onheus
behandeld vanwege kwesties in je programma? “Nooit. Ik denk dat het grootste deel van de gemeenschap eerlijk genoeg is om te zien dat Achterstraat in het algemeen belang is en dat je maar nooit weet wanneer je ons nodig hebt. Tegen mensen die ons bezoeken om een wantoestand te melden, maar twijfelen om op televisie te komen zeg ik altijd: wil je het stoppen, werk mee aan de publiciteit.En zowel de politie, als de andere justitiële autoriteiten zoals officieren en rechters, hebben er baat bij de waarheid te weten.”
Wat vond je de ergste problemen die je bent tegengekomen? “Nou dat is een hele rij. In het kort, ik hoorde van mensenhandel maar geloofde het niet. Toen ben ik het gaan onderzoeken en heb ontdekt hoe het werkt, maar het duurde vier maanden voor ik een geronselde Braziliaanse ontmoette die zo ver kreeg dat ze het verhaal vertelde over de mensenhandelaren en seksslavernij. Onopgeloste verkrachtingen van jonge tieners, ook zoiets dat je echt bijblijft. Een ernstig probleem is ook nodeloos gewelddadig politieoptreden. Vaak tegen Marrons, waartussen procentueel wel een groot aantal criminelen zijn. Maar dat geeft niemand het recht om ze allen over een kam te scheren. “Waar ik ook heel veel mee te maken krijg is met witteboordencriminaliteit. Fraude van notarissen, die een kwetsbaar familielid van een boedel als gemachtigde nemen, om een erf en huis te verkopen zonder dat de andere rechthebbenden dat willen. Of valse landmeters die mensen laten bouwen op andermans grond. Die wordt dan bebouwd en al teruggeëist, of men eist een tweede betaling voor het perceel. Er wordt ongestraft gezwendeld met het bezit van simpele mensen die hun hele leven keihard gewerkt en gespaard hebben om op latere leeftijd een erf en huisje te kopen.Dit zijn kwesties die me erg veel pijn doen. Maar eenvoudige mensen zijn er door Achterstraat wel van doordrongen geraakt dat ze voorzichtiger moeten zijn.”
Hoe krijg je jouw informatie?
“Via tips, mijn telefoonnummer verschijnt in beeld en men belt. Ik heb natuurlijk intussen ook een groot netwerk gebouwd en ik krijg tips uit de burgerij, van de politie en uit de onderwereld.”
Dus je gaat voor de volgende vijf jaar?
“Ay man, zeker!”J
ELVIRA RIJSDIJK
Nu populair
