Kromanti en Luango: echte brontalen van de Surinaamse creooltalen? – Parbode Sneak Peek

Volgens (eurocentrische) taalwetenschappers zijn er zeven Surinaamse creooltalen en zijn deze gerelateerd aan de Twi-talen en Bantoetalen in Afrika. Opmerkelijk genoeg noemen onderzoekers het Kromanti en het Luango niet, terwijl ze wel degelijk in Suriname – in ieder geval tijdens religieuze situaties – worden gebezigd. Er is zelfs een sterk vermoeden dat deze twee talen de echte brontalen zijn voor al onze andere creooltalen.

Tekst Renate Sluisdom

Reeds in 1856, in het Duits-Sranan woordenboek van de Duitse zendeling Heinrich Wullschlägel, wordt melding gemaakt van Kromanti-spreekwoorden (odo’s). Wullschlägel geeft bijvoorbeeld de odo ‘Kromanti koti wan odo taki: ‘aze minjami – ala sani na Gado wani’’, oftewel ‘De Kromanti zegt: ‘aze minjami, alles is Gods wil’’.

Bijna anderhalve eeuw later, vertelt Ruud Beeldsnijder in zijn boek Om werk van jullie te hebben: plantageslaven in Suriname, 1730-1750 over de afkomst en de (vermoedelijke) talen van tot slaaf gemaakten. Binnen de Twi-talen noemt hij de groep Cormantijnen en binnen de Bantoetalen de groep uit het koninkrijk Luango. Deze twee vielen op, omdat er in Suriname in religieuze situaties Kromanti wordt gesproken; en er bestaat een gebied dat we kennen als Luango-gebied, waar er in ieder geval in religieuze situaties, Luango wordt gesproken. Het zou kunnen dat het Kromanti en Luango van Suriname een directe lijn hebben met de volkeren Cormantijnen en Luango. Opvallend is dat taal-onderzoekers en -beschrijvers deze twee talen niet noemen, en bovendien aangeven dat niet valt te ontdekken wat er was vóór creolisering.

De kernvraag die hieruit voortvloeit is dan ook: ‘Zijn de bestaande talen Kromanti en Luango de echte brontalen voor al onze andere creooltalen?’. Zijn er uitvloeisels vanuit Kromanti naar het Sranan, Ndyuka, Boni en Paamaka enerzijds en uitvloeisels vanuit Luango naar Saamaka, Kwinti en Matawai anderzijds?

Lees dit artikel verder in het julinummer van Parbode

Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?

Klik op www.parbode.com/abonneren

0

Gedeeld