Kunsthistoricus Bart Krieger
bespreekt elke maand een kunstwerk
Indianen
Kunstwerken zijn op verschillende manieren te ‘lezen’. Met het oog, het hart en het hoofd. Het oog levert een objectieve beschrijving op, het hart een emotionele subjectieve en het hoofd kan het geheel in context plaatsen en hier betekenis aan geven. Deze maand de Indianen bij de hoofdingang van Hotel Torarica, ontworpen door Noni Lichtveld en gemaakt van tien verschillende houtsoorten, 1962, 275 bij 175 centimeter.
Wat zien we?
Twee levensgrote Indianen opgebouwd uit verschillende kleuren, gelakt hout. Ze staan achter elkaar en zijn gewapend met pijl en boog.
Wat voelen we?
Door de gestileerde, hoekige vormen van de onderdelen krijgen de figuren een archaïsch en trotse houding.
Wat denken we?
Qua idee doen de samengestelde houtsnijwerken denken aan het Europese inlegwerk van bijvoorbeeld Jan van Mekeren (1658-1733) die in de zeventiende eeuw garant stond voor het op ‘Franse wijze’ decoreren van kunstkabinetten met prachtige Bloemenmarqueterie of parketerie (inlegwerk samengesteld uit verschillende houtsoorten). De associatie met het wapenschild van Suriname (munt van Suriname) is ook snel gemaakt. Het wapenschild wordt immers van oudsher omlijst door twee Indianen, als verwijzing naar de oorspronkelijke bewoners van het Surinaams grondgebied. Een mooi voorbeeld hiervan is een foto uit de collectie van het Tropenmuseum waarin het wapen wordt geflankeerd door echte Indianen met het devies justitia, pietas, fides (gerechtigheid, vroomheid, vertrouwen). Saillant detail is dat het beeld waarschijnlijk afkomstig is van een zegel dat de West-Indische Compagnie (WIC) in 1683 in gebruik nam. Bovendien is de plaatsnaam Thorarica waarschijnlijk van Arowakse (Indianenstam) oorsprong. Noni Lichtveld doet met deze opdracht voor het openingsgeschenk van Hotel Torarica dus eer aan de oorspronkelijke bewoners en de oorsprong van de naam van het bekendste hotel van Suriname. Wat Manneken Pis was voor de Brusselaars, werden de houten Indianen voor Paramaribo. Al snel werden de Indianen door de Surinaamse toeristenindustrie omarmd en gebruikt als herkenbaar beeldmerk en authentiek souvenir. Ontelbare kopieën vonden en vinden tot vandaag de dag gretig aftrek.
Betekenis?
De houtsoorten zijn alle te definiëren; Purperhart, Bruinhart, Kopie, Gele Kabbes, enzovoorts. Is hier nog extra betekenis uit te lezen zoals uit de zogenaamde Engelse ‘regard’-ringen? Deze achttiende en negentiende eeuwse verlovingsringen waren niet alleen mooi maar verborgen een geheime boodschap. Door de volgorde van de edelstenen werd een woord in dit geval ‘regard’ (hoogachting) gespeld; Ruby (robijn), Emerald (smaragd), Garnet (granaat), Amethyst, Ruby en Diamond (diamant). Verbergen deze Indianen ook een boodschap of wordt met de houtsoorten waaruit de figuren zijn opgebouwd simpelweg ‘het één zijn met, het respecteren van, en het beschermen van de natuur’ tot uitdrukking gebracht? Lichtveld zelf laat weten dat ze de Indianen achter elkaar heeft gezet als gewapend escorte ter bescherming van de hotelgasten. Dat geeft ook een fijn gevoel.
Nu populair
