Kunstwerken zijn op verschillende manieren te ‘lezen’. Met het oog, met het hart en met het hoofd. Het oog levert een objectieve beschrijving op, het hart een emotioneel subjectieve en het hoofd kan het geheel in een context plaatsen en hier betekenis aan geven. Kunsthistoricus Bart Krieger bespreekt deze maand ‘De Kwaadspreeksters’, gemaakt in 1991 door Ron Flu, olieverf op doek, 74 x 86 cm, privécollectie.
Wat zien we?
Drie vrouwfiguren vanaf hun borst in een klassieke driehoekscompositie; twee aan de basis en één in de bovenste punt. Op de achtergrond bevindt zich een lichtbron die zich manifesteert als een cirkel aan de linkerkant van het middelpunt. De kleuren zijn donker en verzadigd. De figuren trekken elk op hun eigen manier een grimas. De focus gaat naar de vrouw rechtsonder met opgestoken haar, omdat de centrale figuur met grote ogen naar haar kijkt. De linker figuur, getooid met een angisa, steekt haar nek uit om niets te missen van wat deze vrouw zegt.
Wat voelen we?
Wat hier gebeurt, is niet in de haak. Of misschien wordt de spot met iets gedreven? Het realisme waarin Ron Flu werkt is sterk geabstraheerd en doet karikaturaal aan. Hij bouwt de figuren als stripfiguren op met een zware contour, waardoor het geheel monumentaal overkomt. Het lijkt alsof we naar een beeldhouwwerk kijken.
Wat denken we?
The title says it all, in dit geval; De Kwaadspreeksters. Roddelen en bespotten is van alle tijden; zo werd Christus bespot en had de moderne Amerikaanse huisvrouw in de jaren ’50 en ’60 steeds meer tijd over om te roddelen dankzij de introductie van de wasmachine, stofzuiger en andere handige huishoudelijke apparaten.
Dit zijn typische Surinaamse roddeltantes die in de ochtend op de markt hun kans schoon zien om naar hartenlust te roddelen. Flu heeft het reactiemoment van de toehoorders gekozen. De mond van een van hen valt in ongeloof open en het lijkt of de vrouw met hoofddoek een tyuri maakt; om haar afkeuring te onderstrepen. (Dit zou wel eens de enige tyuri kunnen zijn die ooit in de beeldende kunst is vastgelegd!)
B
etekenis?
Flu geeft hier een duidelijk signaal af, omdat hij de figuren lelijker maakt dan ze zijn. Net als bijvoorbeeld Jheronimus Bosch de bespotters van Christus zo lelijk en grotesk maakt, dat zelfs een leek in één oogopslag kan zien dat dit slechte mensen zijn. Dit was ook gebruikelijk bij bepaalde indianenvolkeren die stamleden met een slechte reputatie op hun totempalen vastlegden als lelijke fabelfiguren, zodat volgende generaties hier lering uit konden trekken. In dat licht zijn de drie tronies te beschouwen als een soort moralistische totempaal. Toch als je langer kijkt naar ‘De Kwaadspreeksters’ ga je ondanks hun tekortkomingen houden van deze herkenbare types die onlosmakelijk verbonden zijn met de Surinaamse cultuur: ‘Laat ze maar lekker kletsen!’
Wat vindt de kijker?
Mohani Harrinarayan, 20 jaar, administratief medewerkster
“De ogen van die man lijken zo levendig, zo echt. Ik word er bijna bang van, daarom zou ik dit schilderij niet in huis willen hebben. De kleuren zijn ook te donker, daar hou ik niet zo van. Ik vind het typisch kunst die Nederlanders kopen of wat je bij oudere creolen thuis ziet hangen. Het is wel mooi gemaakt, net een cartoon.”
Paul Verweij, 53 jaar, afdelingshoofd ministerie van defensie
“Het is een knap schilderij. Ik zie er wel veel Surinaamse elementen in. Deze drie mensen zijn niet met iets positiefs bezig, dat is wel duidelijk. Er wordt een spannend verhaal verteld. Ik zou het niet zelf aan de muur willen hebben, daarvoor is het te aanwezig. Misschien meer iets voor op kantoor.”
De kunstenaar
Ronald Paul Flu
1934, Singapore
Architect en
kunstschilder
Opleiding
Hogere Technische School (Amsterdam)
Academie voor Bouwkunst (Amsterdam)
Onderscheidingen
2008 Eervolle vermelding op de Nationale Kunstbeurs ‘08
2005 Ridder in de Ere-orde van de Gele Ster
2002 Eervolle vermelding op de kunstbiënnale van Santo Domingo
2000 Cariforo Award " Urban Life" Tentoonstellingen (selectie)
2009 Nationale Kunstbeurs (sur)
2007 Synergy (sur)
2006 Kunstbeurs (nl)
2003 Carifesta (sur)
2000 Expo Sur2000 (t&t)
1998 In Search of Memory (usa)
1996 Phases 2 Georgetown (guy)
1993 Art from Surinam (nl)
1983 Arte de Suriname (cub)
1978 Maiden Flights to Manaus (br)
1966 Nationale Kunstbeurs (sur)
Nu populair
