Kurzgefasste NegerEnglische Grammatik
Redactie Parbode
GEPLAATST OP 22 december 2015
Heinrich Rudolf Wullschlägel (1805- 1864) werd uit Duitse ouders geboren in Sarepta, nu onderdeel van Volgograd in Rusland. De Moravische Broeders (Evangelische Broedergemeente of Herrnhutters) hadden Sarepta in 1765 opgericht. Wullschlägel werd opgeleid aan de opleidingsinstituten van de Evangelische Broedergemeente. In 1844 vertrok hij als missionaris naar het Caribisch gebied. Eerst werkte hij van 1844 tot 1847 in Antiqua en vervolgens in Jamaica. Maar vanaf 1849 werkte hij in Paramaribo, waar hij hoofd werd van de Evangelische Broedergemeente (EBG) in Suriname.
Wullschlägel was behalve missionaris ook botanicus en taalkundige. Voor ons is vooral dat laatste interessant, omdat we twee belangrijke Sranantongotaalboeken aan hem te danken hebben. In 1854 schreef hij Kurzgefasste NegerEnglische Grammatik, waarin hij een overzicht geeft van de grammatica van het Sranantongo. Hij vergelijkt de regels van de taal met die van zijn eigen moedertaal, het Duits. Slechts twee jaar later publiceerde hij een Duits-Sranantongo woordenboek: Deutsch-Negerenglisches Wörterbuch. In dit woordenboek geeft Wullschlägel een lijst met maar liefst 707 odo’s. Van deze lijst hebben latere odo-boeken dankbaar gebruik gemaakt.
De Surinaamse taal is, zo schrijft Wullschlägel, een mengeling van Engels, Nederlands, Portugees, Frans, Duits en enkele ‘Negerworten’. De ‘r’ en de ‘l’ worden voortdurend door elkaar gehaald en het is bijna onmogelijk het onderscheid in uitspraak tussen deze twee letters aan de bevolking (‘Die Neger’) uit te leggen. Kurzgefasste Neger-Englische Grammatik is niet geschreven voor Surinaamse schoolkinderen. Het was echt bedoeld voor Duitsers die zich het Sranantongo eigen wilden maken.
Het belang van de Duitse missionarissen om het Sranantongo te leren, zat ‘m in het communiceren met de slavenbevolking van Suriname. De Hernhutters, die al vanaf 1735 in Suriname actief waren, kregen pas aan het begin van de negentiende eeuw mondjesmaat toestemming om de slavenbevolking van Suriname te kerstenen. Het onderwijs vormde natuurlijk een belangrijke stap in het emancipatieproces. Het begon met het vertellen van Bijbelverhalen in het Sranantongo. Daarna volgden de vertalingen van Bijbelteksten, die de bevolking van Suriname zelf kon gaan lezen.
Dit eenvoudige grammaticaboekje is uiterst zeldzaam. Het heeft een grote rol gespeeld in het emancipatieproces van de slavenbevolking van Suriname.
Kurzgefasste Neger-Englische Grammatik. H.R. Wullschlägel. Bautzen: Ernst Moritz Monse, 1854.
Nu populair
