Jagernath Lachmon is een van de grootste namen van de Surinaamse politiek van de vorige eeuw. Wie Lachmon zegt, zegt ‘VHP’ en ‘verbroederingspolitiek’. Voormalig ambassadeur in Den Haag en wetenschapper Evert Gonesh schreef een interessant boek over Lachmon en zijn verbroederingspolitiek. Lachmon werd honderd jaar geleden geboren op het platteland van de Corantijnpolder. Zijn ouders kwamen uit Brits-Indië. Zijn moeder hing het orthodoxe hindoeïsme van de Sanathan Dharm aan. Zijn oudste broer sympathiseerde met de Arya Samaj. Voor zijn studie ging de jonge Jagernath naar Paramaribo, waar hij in de leer ging bij de Creoolse jurist De Miranda. Het contact met verschillende etnische groepen vormde de inspiratie voor zijn latere verbroederingspolitiek. Toen in 1949 de Verenigde Hindostaanse Partij werd opgericht, was Lachmon een voor alle stromingen aanvaardbare compromiskandidaat.
De Hindostaanse bevolkingsgroep werd in de jaren daarna steeds groter en vooral onder Creolen werd dat gevoeld als een bedreiging. Lachmon zag het als zijn taak dat gevoel weg te nemen door zo veel als mogelijk samen te werken met andere etnische groepen. Zijn grote medestander daarbij was de Creool Johan Adolf Pengel, van de Nationale Partij Suriname (NPS). De wil om samen te werken ging zo ver dat Lachmon, toen de NPS in 1955 de verkiezingen verloor, een zetel van de VHP ter beschikking stelde aan Pengel. Deze verbroederingspolitiek zorgde ervoor dat geen enkele etnische groep de Surinaamse politiek kon overheersen. Daarvan plukt het land nog steeds de vruchten.
Staat bij verbroederingspolitiek de samenwerking met vergelijkbare, gelijkwaardige politieke tegenstanders centraal, na de staatsgreep koos Lachmon voor de strategie van ‘het buigende riet’: een kankantri kan omvallen tijdens een storm, het riet buigt mee en kan zich daarna weer oprichten. Lachmon ging al snel in gesprek met Bouterse, ook een paar maanden na de Decembermoorden. Mede door Lachmon keerde de democratie terug in Suriname. De titel van dit boek van Gonesh laat al zien dat het hinkt op twee gedachten. Dat is een voordeel (Gonesh geeft het abstracte begrip verbroederingspolitiek een gezicht), maar ook een nadeel. Het boek heeft een wetenschappelijke inslag, maar als het een journalistiek verhaal zou zijn geweest, zou je kunnen zeggen dat hij Lachmon koos als invalshoek bij het onderwerp verbroederingspolitiek.
Maar it takes two to tango; de rollen van bijvoorbeeld Pengel en Arron komen wel aan bod, maar worden zeker minder belicht. Tegelijkertijd is dit geen boek over Jagernath Lachmon geworden. Gonesh geeft een feitelijk overzicht van het naoorlogse Surinaamse landschap, waarin de rol van Lachmon groot is. Een uitgebreide analyse van de persoon Lachmon past duidelijk niet bij de opzet die Gonesh voor ogen had, maar wordt toch gemist. Waarom deed hij wat hij deed? Waarover sprak hij met zijn vrienden? Het gemis valt vooral op bij het zien van een foto van de viering van Lachmons vijftigste verjaardag, waarop hij omringd wordt door zijn inner circle, personen die verder in dit boek nauwelijks genoemd worden. Evert Gonesh geeft ons een helder en feitelijk overzicht van het proces van de verbroederingspolitiek, ingebed in een theoretisch kader, met de rol van Jagernath Lachmon als leidraad. Eens te meer missen wij de definitieve biografie (politiek, moreel en persoonlijk) van Lachmon. De toekomstige schrijver daarvan vindt in dit boek van Gonesh alvast een boel informatie.
Jagernath Lachmon: Verbroederingspolitiek in Suriname, Evert G. Gonesh, 2015, LM Publishers, ISBN 9789460224119
Nu populair
