Op dit moment is het aantal malariagevallen in Suriname met 90 procent gedaald. Daarmee heeft Suriname een onderdeel van één van de acht millenniumdoelstellingen behaald, waarin werd gesteld dat malaria met de helft moet worden teruggebracht. “Maar dat is geen reden tot juichen”, vindt dokter Dayanand Panchoe, hoofd van de Anti Malaria Campagne van het Bureau Openbare Gezondheidszorg. Er zijn zoveel natuurlijke broedplaatsen en goudzoekerspoelen in het bosland, dat malariapreventie nodig blijft voor het regenwoud, dat buiten de kustvlakte en de meeste savannes ligt. Ook de voortdurende migratie van mensen die elders besmet zijn geraakt met nieuwe varianten van de ziekte en dus een bedreiging voor de binnenlandbewoners vormen, maakt dat de overwinning fragiel is. Alertheid blijft geboden.
Het goede resultaat is bereikt met behulp van fondsen zoals het Malaria Global Fund Project en het volgen van de PAHO-richtlijnen door gezondheidsinstellingen als het AMC van BOG, de Medische Zending en de Regionale Gezondheids Dienst van Suriname. Een grote gezamenlijke inspanning is met succes geleverd en heeft bestaan uit het bestrijden en voorkomen van malaria door zes interventies gepleegd tussen 2004 en 2007, zoals te zien is op de grafiek.
Het behandelen van patiënten met het Coartem medicijn en zoals we veelvuldig op de televisie kunnen zien: goede, korte voorlichtingsprogramma’s zowel in het Sranan, Aucaans, Saramaccaans, Nederlands als in het Portugees, voor de Braziliaanse goudzoekers (garimpeiros). Zo is er een filmpje waarin de gebruiksaanwijzingen van de tabletten worden getoond en een andere waarin men kan leren hoe je met KOTAB tabletten de klamboes voor zeker vijf maanden kunt impregneren, zelfs als je de klamboe maandelijks wast.
Van het Global Fund kreeg Suriname dit jaar 50.000 geïmpregneerde klamboes, die gratis in het binnenland gedistribueerd zijn. Verder bespuiten de AMC-mannen de binnenwanden van de binnenlandse woningen en toeristenverblijven, want de vrouwelijke malariamug die zich met mensenbloed voedt, rust eenmaal volgezogen nog vier uren op de wand voor ze weg kan vliegen. Op bespoten wanden gaan ze zeker dood, dus zo wordt veel verspreiding voorkomen.
Goudzoekers
De voorlichtingsprogramma’s tonen ook beelden van de reizende teams van medische professionals die de goudzoekers- kampen in het bos aandoen, de mensen onderzoeken, behandelen en voorlichten. “Of ze legaal of illegaal zijn, maakt daarbij even niets uit”, vertelt dokter Panchoe, “primair is voor ons om het bestrijdingsproces van malaria op peil te houden volgens de richtlijnen van de PAHO.” Het is een voortdurend proces benadrukt hij, de driehoek die ligt aan de Boven Marowijne en het Lawa en Tapanahonie-gebied, aan onze grens met Frans Guyana, is, vanwege de vele broedplaatsen, als vanouds het gebied waar malaria het meest voorkomt, ondanks het voortdurend monitoren. Ook doen we vooral in dat gebied aan Active Case Detection, wat inhoudt dat we een heel dorp onderzoeken, voorlichten en de zieken behandelen, alles in samenspraak met de dorpsleiding en de plaatselijke kliniek. ”
Klachten
Voor wat de malariabestrijding betreft heeft Suriname wel klachten over het gebrek aan medische aanpak in Frans- Guyana, waar ook malaria voorkomt in het bos. Daar stoort de overheid zich totaal niet aan de PAHO-richtlijnen. Illegale goudzoekerskampen en pontons worden in brand gestoken en de garimpeiros vluchten met al hun malaria naar Suriname. Brazilianen hebben vaak de meest voorkomende Malaria Vivax en doen, volgens dokter Panchoe, bijna niets aan preventie, maar beschouwen het krijgen van malaria als onvermijdelijk en nemen dan vaak halve kuurtjes, waardoor de malaria repeteert. In Suriname krijgen deze garimpeiros via de mobiele anti-malariateams daarom intensieve voorlichting en zeer betaalbare medicijnen. Er is niets wat wijst op een bepaalde resistentie bij Brazilianen vanwege deze therapie ontrouw, maar op den duur worden muggen resistent tegen anti-malariamedicijnen die decennia lang worden gebruikt.
Panchoe, die voorheen werkte op het Amsterdam Medisch Centrum afdeling Tropische Ziekten, heeft bewondering voor de goede organisatie en hechte samenwerking die de Amazonelanden hebben, in het kader van de malariabestrijding, een aanpak die zeker niet onderdoet voor gezondheidsfederaties van Europese landen. Volgende maand reist Panchoe naar Panama, waar de laatste feiten en cijfers op het gebied van malaria worden uitgewisseld en de nieuwste richtlijnen worden gegeven.
De malariasituatie is voortdurend aan verandering onderhevig, we blijven bezig in de eliminatiefase, dus garanties dat er in het binnenland op bepaalde plaatsen geen malaria meer voorkomt, zijn niet te geven, zegt de AMC-staf. Ook al is het risico maar vijf procent, het is er, dus voorkomen is nodig voor mensen die naar dat gebied reizen, benadrukt Panchoe.
En preventie is simpel: witte dekkende kleding, vooral ’s avonds en bij voorkeur plaatsnemen rond een rokend vuurtje, smeren met anti-muskietengel, slapen onder een klamboe en voor elke week dat men in het bos verblijft een malaria profilax tablet slikken die voor
srd 7,50 (bijna 2 euro) te koop is bij het BOG-afdeling Anti Malaria Campagne.
Het zou kunnen dat je andere tabletten nodig hebt, die zullen bij de apotheek zeker duurder zijn.
Hersenmalaria
De Gemeentelijke Gezondheids Dienst (GGD) uit Nederland laat de reizigers zelf de keuze maken, maar wijst terecht op risico’s van malaria. “De GGD is inderdaad vaak niet goed op de hoogte van de malaria gebieden in Suriname”, beaamt dokter Panchoe. Tijdens het interview komt een bezorgde Surinaamse mevrouw uit Holland vragen of er ook malaria is in Wanica en Para, waar ze vakantie gaat houden. Het antwoord is ontkennend; nee, er is daar ook nooit malaria geweest. Alleen in het bosland waar de Anopheles muskiet kan leven en broeden, kan malaria uitbreken, ook al heeft maar één malariapatiënt het dorp savonds bezocht. Zoals in het dorp Palumeu waar haast nooit malaria voorkwam, maar waar vorige maand plotseling drie Malaria Vivax patiënten werden gesignaleerd. Of in Apoera, in het westen van Suriname, toch niet echt bekend als malariagebied, waar vier jaar geleden nota bene vier vrouwen stierven aan Malaria Tropica, meer bekend als hersenmalaria, de gevaarlijkste soort, die dodelijk is in geval de patiënt niet behandeld wordt binnen vierentwintig uur na de eerste koortsverschijnselen. Tien dagen na een bezoek aan het binnenland je met een bloeddruppeltje uit de vinger laten checken op malaria vindt Panchoe onzin, hoewel het BOG dit tot een vijf jaar geleden nog aanbevool. Maar bij griepachtige verschijnselen binnen zes weken na bezoek aan het binnenland is het wel nodig om onmiddellijk je bloed te laten onderzoeken op malaria, want je wilt niet het risico lopen dat je net die uitzondering bent die de dodelijke Malaria Tropica opgelopen heeft!
ELVIRA RIJSDIJK
Malaria begint met een muggenprikje van een speciale boslandmuskiet, de Anopheles Darlingi, die eerder een malarialijder heeft geprikt. Binnen tien tot twaalf dagen en zelfs tijdens een incubatieperiode van zes weken kan de eerste malaria-aanval komen, die gepaard gaat met hoge koorts, zwakte (niet echt kunnen staan, zitten of lopen), vaak hevige hoofd- en lichaamspijnen en misselijkheid. De koorts kan komen met rillingen, zo heftig dat als de malariapatiënt tijdens de aanval op een stoel op een houten vloer zit, alle andere aanwezigen de trillingen door hun eigen stoel voelen. Ook hallucinaties in de koortsaanvallen komen voor “en zelfs na gebruik van de medicijnen is het alsof je stomdronken bent, liggen is dan echt alles wat je wil”, vertelt een goudzoeker, die vaker malaria kreeg.
De medicijnen om malaria te behandelen hebben soms ook bijverschijnselen die het genezingsproces vaak extra onaangenaam maken. Maar hier gaat het over Malaria Vivax, de niet dodelijke variant, die het meeste voorkomt in Suriname en die men met een kuur van twee weken kan genezen. De eerste week worden de parasieten in het bloed vernietigd en in de tweede week de parasieten die zich in de lever vermenigvuldigen en daar groeien.Omdat mensen zich na een week al weer goed voelen, wordt de tweede serie tabletten vaak niet ingenomen. En zo is de fabel ontstaan dat malaria elke paar maanden en zelfs jarenlang blijft terugkomen. Of je tijdens malariakoortsen bijna een week buiten westen ligt, erna een tiental kilo’s bent afgevallen, dan wel na vier dagen weer fluitend en zonder gewichtsverlies opstaat, is sterk afhankelijk van je conditie op dat moment. Malaria is ook etnisch gebonden, stelt Panchoe; de Marronbevolking is vaak wel drager van Malaria Vivax, maar is er immuun tegen geworden, omdat hun lichaam er generaties lang zelf antistoffen tegen heeft gemaakt. Het gevaarlijke is, dat de immune malarialijder geheel ongemerkt de malaria wel overbrengt in gebieden met de Anopheles Darlingi muskiet. Inheemsen, en in het bos werkende Brazilianen, Chinezen, Javanen, Hindoestanen en blanken hebben de Duffy factor, een receptor die de Vivax parasiet makkelijk doet hechten aan hun eencellige lichaampjes. Creolen en Marrons krijgen weer veel eerder de zeldzamere Malaria Tropica, de levensgevaarlijke soort die ook zo onschuldig begint als een griepje, maar dodelijk is als het niet binnen 24 uur wordt aangepakt. Voorkomen is dus veel beter dan genezen of de dood tarten!
Nu populair
