De kust van Suriname is rijk aan mangrove. Mangrove is een soort wortel die zand en modder vasthoudt. Een gezond mangrovebos kan volgens sommigen gelijk gesteld worden aan dé natuurlijke dijk van de natuur. Ze zouden de kust beschermen tegen het stijgend zeewaterniveau. Door de ontwikkeling van woon- en landbouwprojecten dicht bij het kwetsbare kustgebied, worden de mangroves aangetast.
“Suriname heeft een veilige kust. Als we de mangrove intact kunnen houden, dan is er geen enkel probleem”, zegt bioloog en ornitholoog Otto Ottema. “Gezonde mangrovebossen zijn erg belangrijk. Als die wegvallen is dat een ramp. Mangrove heeft zoet water nodig om te overleven. Krijgen de wortels geen toevoer van zoet water, dan gaan ze dood. Op plekken waar de mangrove wegvalt, heeft de zee vrij spel. De reden waarom we mangroves intact moeten houden is simpel: Een aantal dagen rond springvloed stroomt er zeewater het bos in. Dat laat een laagje slib achter met als gevolg dat de bodem stijgt. Deze stijging houdt gelijke tred met de zeespiegelstijging.”
Minu Parahoe is natural resource manager en werkt sinds kort bij het World Wildlife Fund Guianas (WWF). Zij ijvert al jaren voor experimenten met aanplanting van mangroves. Het onderzoek naar mangroves is nu zeldzaam, meent ze. “Liever gisteren dan vandaag moet er een onderzoeksteam komen dat zich bezighoudt met de kustlijn. We weten niet of de slibtoevoer evenredig is aan de stijging van het zeewater. Het is moeilijk om een uitspraak te doen over deze materie, omdat er zo weinig onderzoek tot stand komt. Suriname heeft geen stabiele kust, dus daarom is het moeilijk om zomaar iets te beslissen zonder diepgaand onderzoek. Als we al jaren data verzameld hadden, konden we nu rustig de voor- en nadelen afwegen. Dan was er nu geen discussie geweest.”
Volgens Ottema is de voornaamste reden dat de mangrove verdwijnt, de ontwikkeling van woon- en landbouwgebieden aan de kust. In het geval van woongebieden wordt de mangrove vaak simpelweg omgehakt om huizen te kunnen bouwen. “Mensen vinden het natuurlijk fijn om aan het water te wonen, maar beseffen vaak niet dat door hun woning de natuurlijke dijk van de natuur verdwijnt. Voornamelijk rijke mensen kunnen zich een riante woning aan de rivier of aan zee permitteren. Vaak zien we dat mensen hun woningen moeten verhogen omdat ze last hebben van water in hun tuin. Maar het zal niet bij wat water in de tuin blijven. Als er niets aan de mangrovebossen wordt gedaan, dan zitten niet alleen de mensen aan het water met een groot probleem, maar heel Paramaribo.”
Landbouwgrond
Een andere boosdoener is volgens Ottema de landbouwgrond. “Net achter de mangroves wordt landbouwgrond aangelegd. Daar moet de overvloed van zoetwater verdwijnen om gewassen te laten groeien. De boeren lossen dit op door kanalen naar zee te graven. Door die kanalen vloeit er geen zoet water meer naar de wortels van de mangroves en gaan ze langzaam dood.”
De Nationale Bemiddelings Maat-schappij (NBM) is bezig met een woonproject ten noordwesten van Leonsberg. Het plan is de grond te ontwateren en te verkavelen. Om het water tegen te houden, bouwt NBM een dijk. Ottema vraagt zich af wie, na het vertrek van de bouwmaatschappij, de dijk zal onderhouden.
“Het is onwaarschijnlijk dat de overheid zich hiermee zal bezighouden. Die last komt op de schouders van de bevolking terecht. NBM is ervan overtuigd dat de dijk het wel zal houden, maar ze hebben het mis. Ik begrijp wel dat NBM een organisatie is die geld wil verdienen, maar ze vergeten wat goed en fout is voor de natuur en de mensen die er leven. Het is jammer dat sommige mensen denken dat het allemaal niet zo’n vaart zal lopen. Het laatste wat ik gehoord heb is dat de zeespiegel deze eeuw 35 centimeter zal stijgen. Dat klinkt misschien niet als veel, maar voor een Suriname zonder mangrovebossen betekent dat een ramp. Het is belangrijk dat de uitvoering van het project van NBM wordt gestopt. Als het project doorgaat, dan is dat een groot gevaar voor de veiligheid van Paramaribo. Als hun dijk niet enorm goed onderhouden wordt, breekt hij hoe dan ook. De gevolgen zullen niet te overzien zijn.”
Parahoe pleit, net zoals Ottema, het liefst voor natuurlijke systemen. “Het is raar dat overal in de wereld het beleid verandert en wordt gekozen voor natuurlijke systemen, terwijl Suriname een dijk bouwt. In Nederland zien we duinen als natuurlijke dijk. Dan vraag ik mij af waarom Suriname net de andere weg in slaat. De staat is huiverig om de keuze voor de dijk te laten vallen en voor natuurlijke systemen te kiezen. Het kan best zijn dat een dijk een even goede bescherming biedt als mangroves, maar we mogen niet vergeten dat mangrovebossen niet alleen voor de kustbescherming van belang zijn. Ze zijn kraamkamers voor vissen en een huis voor vogels. Dat is iets wat een dijk onmogelijk kan bieden.” Net zoals Ottema vraagt Parahoe zich af wie de dijken zal onderhouden. “Het onderhoud van mangroves kost niets, die van een dijk daarentegen, is een dure aangelegenheid.”
Aantrekkelijk
“Mensen leven graag aan het water, dat is ook logisch. Aan de kust zijn de meeste scholen en bedrijven gevestigd. Daarom is het belangrijk dat de gebieden buiten de kustzones aantrekkelijk worden voor de Surinamers. Dat kan door het opzetten van leuke woongemeenschappen, ondernemingen, onderwijsmogelijkheden, enzovoorts. Zo los je het probleem voor een deel op.”
Op verzoek van de overheid houdt het ingenieursbedrijf Sintec zich samen met NBM bezig met de bouw van de dijk. Zowel Sintec als NBM zijn niet happig om commentaar te geven. Beide bedrijven wikken en wegen hun woorden in deze kwestie.
NBM wenste niet rechtstreeks in te gaan op de bezwaren van bioloog Ottema. Ook Sintec kon geen verdere details geven over de hoogte en precieze ligging van de dijk. De overheid heeft het bedrijf namelijk geen uitsluitsel gegeven over wat wel en niet naar buiten mag worden gebracht omtrent deze schijnbaar gevoelige kwestie.
Ottema benadrukt dat we de huidige milieuproblemen niet mogen onderschatten. “Suriname scoort verschrikkelijk slecht op het gebied van milieubescherming. Op papier klinkt het allemaal mooi. Zo wordt veertien procent van het Surinaams grondgebied beschermd. Maar het land doet helemaal niets tegen de illegale goudwinning. Suriname moet veel bewuster worden van haar natuurlijke fauna en flora. Voor mij is de natuur iets moois. Het is interessant om naar te kijken. Ik geniet ervan.”
Volgens Ottema heerst er amper zo’n bewustzijn in Suriname. De natuur moet hier economisch nut opleveren. Is dat niet het geval, dan kan de natuur het vergeten volgens hem. “Dat economisch nut vat ik breed op. Zo kan de toekomst voor een stad ook van economisch nut zijn. Maar dat is iets compleet anders dan de natuur intact houden omdat deze mooi is.”
Natuurbeleving
“Voor mij is het belangrijk het mangrovebos te behouden omdat er zoveel verschillende dieren in wonen, het is biologisch een interessant gebied. Dat soort natuurbeleving bestaat niet bij de Surinamers. Ik begrijp wel dat het niet eenvoudig is om zo over de natuur te denken. Veel mensen weten ’s ochtends niet wat ze ’s avonds moeten eten. Dan denk je natuurlijk niet aan recyclen. Bosnegers bijvoorbeeld zijn het gewend om afval in de jungle te gooien. Dat is de normaalste zaak van de wereld omdat ze vroeger alleen maar afval hadden dat rechtstreeks uit de jungle afkomstig was. Hebben ze nu een plastic fles in de hand, dan krijgt de jungle die ook op haar dak. Mensen moeten beginnen te beseffen dat vervuiling niet alleen gevolgen heeft voor de natuur, maar ook rechtstreeks voor zichzelf, hun kinderen en kleinkinderen.”
Nu populair
