Twee dagen na zijn honderdste verjaardag ging Hein Eersel heen. ‘In dezelfde week van zijn bigiyari, waarin ook een kleindochter trouwde, wisselden vreugde en verdriet elkaar in korte tijd af’, zei een van zijn dochters samenvattend. Hein was het laatste kind van Lina Eersel-Wisch en Willem Eersel. Zijn grootvader was een totslaafgemaakte, die bij zijn vrijverklaring in 1861 de achternaam Eersel kreeg.
Tekst Carl Breeveld
Hij bezocht de Willibrordusschool (ulo) en voltooide daarna de onderwijzersopleiding. Vervolgens werkte hij enkele jaren als onderwijzer. Eersel behaalde zijn doctoraal diploma in de Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij trouwde in 1956 met Florence Louise Beck. Zij overleed in 2012. Vijf kinderen werden hun geschonken.
Tijdens zijn studie in Amsterdam was hij betrokken bij Wie Eegie Sanie onder leiding van de latere jurist Eddy Bruma. Eersel verzorgde vanuit deze beweging lessen in het Sranan. In 1959 keerde hij terug naar Suriname en werkte als leraar Nederlands op de Algemene Middelbare School en op de Surinaamse Kweekschool. Later was hij ook docent aan het Instituut voor de Opleiding van Leraren en de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs. Hij schreef veel recensies in OSO, het tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Eersel publiceerde onder andere Wie is Surinamer? (1964), Het middelbaar onderwijs in Suriname (1967), De Surinaamse Taalsituatie (1969), Variëteiten van het Creools in Suriname (1983), Woordenboek Sranan Tongo (1985), Taalpolitiek en sociale mobiliteit in Suriname 1863-1985 (1987), Bijbelvertalingen in het Sranan (1991), Babel, maar geen spraakverwarring (1992).
Bij de oprichting van de Universiteit van Suriname (1968) werd hij aangesteld als kanselier. In het interim zakenkabinet in 1969 diende hij als minister van Onderwijs. Zijn passie was de bevordering van het bewustzijn met betrekking tot taal en cultuur in Suriname. In dat kader heeft hij het Taalbureau helpen opzetten en heeft hij bijgedragen aan een concept van de Taalwet. Eersel was intensief betrokken bij de nieuwe Surinaamse spelling van het Sranan aan het einde van de vorige eeuw. In 2005 werkte hij mee aan het Prisma woordenboek Sranan-Nederlands en Nederlands-Sranan.
Zijn participatie in verschillende commissies, werkgroepen en organisaties, zowel nationaal als internationaal, geeft een goed beeld hoe hij zijn kennis en kunde inzette. Hij stond aan de wieg van de Henri Frans de Ziel Stichting die onder andere de jaarlijks terugkerende Trefossa-lezingen organiseert. In zijn lange loopbaan, tot ver na zijn pensioen, maakten vele personen en organisaties waaronder NAKS, gebruik van zijn adviezen. Op 1 november 2003 werd hem door onze universiteit een ere-doctoraat in de maatschappijwetenschappen toegekend. Bij die gelegenheid sprak hij een redevoering uit met als titel Alles draait om taal.
Zijn dochter Marthelise herinnert zich een uitspraak die hij in de laatste tien jaar van zijn leven bij herhaling gebruikte. “Als men hem vroeg, hoe het met hem ging, antwoordde hij steevast: ‘phpd’. Dat was een afkorting door hem zelf bedacht voor ‘pijntje hier, pijntje daar’. Zijn kennissen en anderen hebben deze afkorting dankbaar overgenomen.” Onderwijsminister Marie Levens kondigde bij zijn honderdste verjaardag plannen aan voor het opzetten van een Hein Eersel Instituut voor onderzoek en bestudering van de Surinaamse meertaligheid.
Dit artikel is gepubliceerd in het juninummer van Parbode, nu in de winkel (in Suriname) en ook online verkrijgbaar (www.parbode.com/abonneren/)
Nu populair
