Milton Kam (46) woont al langer dan twintig jaar in de wijk Queens in New York en mag zichzelf rekenen tot die groep die het heeft gemaakt in deze metropool. Hij is geboren en getogen in Paramaribo en heeft zijn jeugd afwisselend doorgebracht aan de Grote Combéweg, op Zorg en Hoop, Uitvlugt en in Paramaribo-Noord.
Nog voor het Miranda Lyceum te hebben afgemaakt, vertrok hij in 1987 naar de Verenigde Staten. De belangrijkste reden was om de, toen nog verplichte, militaire dienst en vooral de binnenlandse oorlog die in Suriname was opgelaaid, te ontwijken. “Ik was geen voorstander van het leger, noch van het Junglecommando; vooral de huurlingen boezemden mij veel angst in. Daarom besloot ik niet langer te wachten op antwoord van de scholen in de Verenigde Staten die ik aangeschreven had en vertrok in februari 1987 naar New York. Voor mij was die ervaring echt een ‘wakker worden’.
“Hoewel ik door relaties werd ondergebracht en geholpen, waren de eerste drie, vier jaren ontzettend zwaar. Heimwee, armoede, hard werken en de kille winters van New York waren een groot contrast met switi Sranan.” In tegenstelling tot veel Surinamers toentertijd, was het voor Kam geen optie om in Nederland te gaan wonen. “Ik wilde niet behoren tot een soort sub-cultuur. Maar juist graag een hele andere wereld zien en andere culturen leren kennen.”
Cinematograaf
De getalenteerde Kam, die bij zijn vertrek al lessen had gevolgd op de toenmalige School Voor Beeldende Kunsten, nu de Nola Hatterman Art Academy, wilde aanvankelijk kunstenaar worden. “Toen ik mij inschreef aan the City College of New York, heb ik ook voor twee studierichtingen gekozen; Fine Arts en Film Studies. Met mijn basis in de fijne kunsten was ik heel blij, want daardoor had ik de fundamenten al geleerd waarop ik mijn visie als cameraman kon stoelen; met name mijn gevoel voor compositie, licht en vorm.
“Met het beroep van cinematograaf, ook wel Director of Photography genoemd, kwam ik eigenlijk pas in contact, toen ik tijdens mijn filmstudies de verhalen las van twee reuzen in het vak: Nestor Almendros en Vittorio Storraro. Deze twee cinematografen hebben hele generaties wereldwijd beïnvloed met hun filosofische denkwijze over natuurlijke lichtval (geloofwaardige, dus niet kunstmatig aanvoelende belichting) en de fysiologische werking van kleuren. Ik begon hun films met heel andere ogen te bekijken, bewuster van de symboliek en het thematisch puzzelspel dat in ieder van hun films verscholen lag.”
Suriname
Als cinematograaf in een wereldstad waar hij zich inmiddels thuis voelt, heeft Kam een druk leven. Werkdagen van achttien uur zijn hem niet vreemd. Vandaar dat het twintig jaar heeft geduurd voordat zich een gelegenheid voordeed om Suriname weer eens te bezoeken. Het werd een bijzondere hereniging. “Ja, de clichébeschrijving van het inademen van de vochtige lucht net nadat ik het vliegtuig uitkwam op Zanderij, dat heb ik ook ervaren! Ik was één en al glimlach. De douane moet me vreemd hebben aangekeken!
“Overal heb ik in Paramaribo rondgelopen. Met weemoed ontdekte ik dat er van het ouderlijk huis aan de Grote Combéweg niets meer over was. Emotioneel was ook het bezoek aan de rustplaatsen van mijn overleden grootouders. Zo waren er vele andere momenten waar er iets in mij geraakt werd, waardoor ik me voelde als een patiënt die na een lange coma weer wakker werd. Als een visueel persoon reageerde ik heel sterk op de visuele stimulansen die in Suriname zo op mij afkwamen. Alsof ik werd aangedreven door de warme lucht, de geuren en de geluiden. Belangrijk was ook de welkome houding van iedereen die ik tegenkwam.
“Gelukkig had ik nog voor de reis een goed fototoestel aangeschaft en daarmee ben ik druk bezig geweest Suriname en Surinamers vast te leggen. Alsof ik alles en iedereen met mijn camera wilde leren kennen, opnieuw of voor het eerst. Dit is tenslotte uitgegroeid tot een werkelijke passie die ik niet in andere landen, hoe exotisch of vreemd dan ook, heb kunnen terugvinden. Het is eigenlijk Suriname zèlf dat deze drive weet op te wekken.”
Fotoboek
Op jonge leeftijd was Kam al gebiologeerd door het Surinaamse binnenland. Door de verhalen van zijn vroegere klasgenoot Robert die vaak met zijn vader Frans Bubberman op expeditie meeging, kreeg het regenwoud voor Kam een mythisch karakter. Voor hem zou een bezoek aan Suriname dus niet volledig zijn zonder een binnenlandse trip. “Met een tourbedrijf in Paramaribo, ging ik op een zevendaagse expeditie naar de Tebu Top, dichtbij het Wajana-dorp Apetina. Ik vond het zalig om dagenlang per korjaal te varen over de Marowijne- en daarna de Tapanahonirivier. Iedereen moet het eens gedaan hebben om zijn of haar relatie met de natuur te erkennen en te begrijpen”, zegt Kam met dromerige stem.
Geïnspireerd door het warme welkom van de mensen in Suriname en de diepe emoties die het wederzien met zijn land naar boven brachten, heeft Kam zijn fascinatie voor het binnenland en haar bevolking, inmiddels omgezet in een project: een fotoboek waarin het leven van de binnenlandbewoners zal worden getoond. “Paramaribo is in feite een wereldstad in het klein en zelfs als Surinamer ben ik nog steeds gefascineerd door de verscheidenheid aan levende en bloeiende culturen die in hun eigen unieke relaties met elkaar hier in dit klein land aanwezig zijn.”
Kam’s fascinatie werd zijn inspiratie om de diversiteit van de Surinaamse bevolking fotografisch vast te leggen. Hij is nu bezig de nazaten van de eerste bewoners van het land, de inheemsen, vast te leggen. Wat hem heeft geschokt, is dat de roep van de inheemsen om het eigendomsrecht op hun traditioneel gebied, niet serieus wordt genomen. “De erosie van traditie en cultuur door de invloeden van buitenaf is aan de ene kant begrijpelijk, maar anderzijds te betreuren.”
Onafhankelijkheid
Zoals vele Surinamers in het buitenland volgt Kam de ontwikkelingen in Suriname ook op de voet. Hij vindt het moeilijk om te zeggen of de onafhankelijkheid van 35 jaar geleden toegejuicht of betreurd moet worden. “Wie weet of het land beter af zou zijn geweest als het in 1965 of in 1985 was gebeurd? Het kan een oneindige discussie worden. Wat ik jammer vind zijn de ongelukkige keerpunten en verkwiste kansen, die ons land oorlog en ontbering brachten en het verlies aan leven en gemoedsrust.”
Eén ding is wel duidelijk: Milton Kam houdt van Suriname. En net als vele landgenoten in den vreemde is hij vast van plan ooit eens terug te keren naar zijn vaderland, dat voor hem een onuitputtelijke bron is die blijft boeien en inspireren.
Nu populair
