Kunst of ranzig?
Velen in Suriname kijken verontwaardigd óf seksueel geprikkeld naar een naakt lichaam dat op een schilderij of fotokunstwerk staat afgebeeld. Maar die reactie opwekken is meestal niet de intentie van de kunstenaar. Toch wordt naakt in Suriname niet zelden geassocieerd met porno of ranzigheid.
Het menselijk lichaam is door de eeuwen heen altijd een bron van inspiratie geweest voor kunstenaars. Als we de kunstgeschiedenis onder de loep nemen, komen we erachter dat grootheden als Michelangelo en Leonardo da Vinci veelal naakt presenteerden in de schilder- en de beeldhouwkunst. Auguste Rodin zorgde voor ophef en een revolutie in de beeldhouwkunst, door zijn bijna perfecte anatomische weergave van het menselijk lichaam. Hij werd er zelfs van beschuldigd lijken te gebruiken om zijn werken te produceren. Rodin was echter gewoon een kunstenaar die met oog voor detail het menselijk lichaam goed kon namaken in een beeldhouwwerk.
Volgens Patrick Tjon Jaw Chong, cursusleider aan de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs (AHKCO) is het tekenen of schilderen van een naakte vrouw vaak aantrekkelijker voor kunstenaars dan een naakte man. “Vandaar dat je overwegend meer vrouwelijke lichamen ziet.” In Suriname bijvoorbeeld gebruikt Erwin de Vries vaak naakte vrouwen in zijn schilderijen en doet beeldhouwer Djundri Udenhout dat ook in zijn werken.
In de fotografie wordt kunstzinnige naaktfotografie Fine Art genoemd. Daar spelen contrasten, vorm, kleur en houding van een lichaam een belangrijke rol om het beeld een kunstzinnige tint te geven. Niet vulgair dus. Zo oogst de Amerikaanse fotograaf Dave LaChapelle veel lof met zijn kunstwerken, waarin vaak bekende artiesten in hun blootje op staan. In Suriname is het moeilijker een naakt persoon te fotograferen dan te schilderen. Je ziet op de Nationale Kunstbeurs daarom het ene jaar wel naaktfoto’s, het volgende jaar weer niet.
Poseren
De 23-jarige Sterre vindt kunstzinnige naaktfoto’s mooi. Vandaar dat zij besloot om zelf model te poseren. “We maken foto's van de natuur, van dieren, maar van blote mensen vinden we niet kunnen.” Zelfs in de Nationale Assemblee werd een opmerking gemaakt over de naaktheid in de kunstwereld en werd geopperd goed na te gaan waar de grenzen liggen. Ruim tien jaar geleden verschoot toenmalig Assembleevoorzitter Marijke Djwalapersad van kleur bij het inzien van het, inmiddels ter ziele zijnde, tijdschrift ‘Oei’, waarin topless dames in de Palmentuin stonden afgebeeld. Zij vergeleek dat met pure porno.
Maar volgens Sterre is er niets mis met mooi naakt. “Schoonheid zit in alle pure elementen van het leven. Een lichaam leeft zelf en daar hebben mensen geen invloed op. Naakt gaat terug naar de basis. Iedereen heeft een naakt lichaam en hier is toch niks geks aan?”
Ze vindt het jammer dat naakt ook in de media vaak als seksistisch of pornografisch wordt bestempeld. “Dit hoeft niet zo te zijn. Maar misschien heeft het er mee te maken dat wij onze naaktheid verhullen en ons snel schamen. Persoonlijk vind ik de rondingen van een vrouwenlichaam trouwens mooier om naar te kijken dan van een man. Waarschijnlijk omdat vrouwen geprogrammeerd zijn om mooi te zijn.”
De recente shoot was voor Sterre een soort statement dat een mens zich niet hoeft te schamen voor zijn of haar lichaam. “Ik was in het begin wel erg onwennig. Dit komt omdat ik geen modellenervaring heb en ik meteen uit de kleren moest. Het is daarom fijn als de fotograaf duidelijk voor ogen heeft hoe hij het model op de foto wil hebben, zodat je geen twijfels overbrengt. Maar het went snel, na tien minuten heb je eigenlijk niet meer door dat je naakt bent.
“Ik was vooral benieuwd hoe een professionele fotograaf mij op een foto neer zou zetten. Daar komt ook bij kijken dat ik van fotografie hou. Ik kan eindeloos naar mooie foto’s kijken. Je kunt veel terug zien en bedenken in een momentopname. Het is vooral voor mijzelf, zodat ik later nog eens terug kan kijken hoe ik eruit zag.”
Moeilijk
Richenel Coulor is fotograaf en is bestuurslid van de Surinaamse Fotografen Vereniging (Sufov). Behalve natuurfoto’s heeft hij ook naaktfoto’s in zijn portfolio. “Het is moeilijk om in Suriname modellen te vinden die naakt willen poseren. Een ieder kent een ieder en men heeft direct een vooroordeel over vrouwen die naakt poseren. De modellen die ik heb gefotografeerd, ken ik al een poosje; ik heb een vertrouwensband met hen opgebouwd. Maar nieuwe modellen vinden gaat moeilijk.”
Zijn collega Raul Neijhorst hield in Suriname de fotografieworkshop ‘A ticket fu tja Moesje go na Parijs’, waarin onder andere het onderdeel naaktfotografie werd behandeld. “Naaktfotografie waarbij het gezicht van het model is te zien, is zeker taboe. Suriname is een klein land en het model wordt dus snel herkend”, zo beaamt ook hij.
Neijhorst splitst naaktfotografie in twee delen: pornografisch naakt en naakt waar de edele delen moeilijk of helemaal niet zichtbaar zijn. Zelf kiest hij voor dat laatste. “De verbeelding moet je aan de kijker overlaten, het heeft ook meer stijl. Gemiddeld gaan veel mensen bij mij naakt voor de camera. Dit komt onder andere doordat ik heel zakelijk met mijn modellen omga en een goed portfolio heb van mijn werk. Zo weten ze dat ik betrouwbaar ben.”
Smeerlappen
“Van verschillende modellen heb ik gehoord dat sommige fotografen in Suriname maar ook in Nederland smeerlappen zijn”, zegt Neijhorst. “Bij de fotosessies maken zij ongewone grappen en waren erotisch bezig. Dit gedrag schrikt modellen af. Zij vertellen hun vervelende ervaringen verder, waardoor anderen worden afgeschrikt om met deze fotografen te werken. Het vertrouwen in de fotograaf is dus uitermate belangrijk en dat vergeten zij. Daarnaast bezorgen zij niet alleen zichzelf een slechte naam, maar ook andere fotografen in Suriname. Men scheert de serieuze fotografen over dezelfde kam als die smeerlappen.”
Gemak
Sterre beaamt dat alles draait om vertrouwen. “Dat is zeker belangrijk, want je geeft je toch letterlijk bloot! De fotograaf waar ik mee werkte stelde mij helemaal op mijn gemak met de woorden ‘je hoeft niks te doen wat je niet wilt en jij bepaalt alles’. Dat is fijn, ook al hoef je het alleen maar te horen. Al je jezelf op je gemak kunt voelen, kun je je ook helemaal overgeven waardoor het resultaat beter wordt. Dit geldt natuurlijk voor alles in het leven! Vertrouwen krijg je door mensen die eerlijk zijn en je een goed gevoel geven.”
De eerste prijs van de fotowedstrijd van de Surinaamse fotografen vereniging, Sufov, in verband met het 15- jarig bestaan van de vereniging werd door Neijhorst gewonnen middels een naaktfoto. Eén waarbij het gezicht van het model ook nog te zien is. “Ik heb daarmee geprobeerd de drempel te verlagen over dit onderwerp. Ik zie dat andere fotografen zoals Patrick Krolis ook niet bang zijn hun naakte werk te publiceren. Dat is een goede ontwikkeling.”
Referenties
Model Imani Halfhide heeft meerdere keren naakt geposeerd voor fotografen. Bij de workshop onder leiding van Neijhorst had ze geen problemen om voor de cursisten uit de kleren te gaan. “Het was een onderdeel van de les en het is voor fotografen die willen leren, dus had ik er geen moeite mee. Verder had ik ondersteuning van een ander model, Marcia, dus voelde ik mij niet vervelend of oncomfortabel.”
Maar Imani gaat niet bij de eerste en beste persoon die zich fotograaf noemt, poedelnaakt staan. “Ik moet weten dat ik met een professionele artiest te maken heb. Daarom zijn er een aantal zaken die eerst goed onder elkaar gezet moeten worden. Ten eerste bekijk ik de portfolio van de fotograaf, in Nederland is die meestal op zijn website te vinden. Aan de hand van zijn werk kan ik zijn kwaliteiten namelijk beoordelen. Ook kun je aan de expressie van de modellen in de foto’s zien of ze op hun gemak zijn bij de fotosessie. Ten tweede vraag ik een goed plan van aanpak, wat wil hij precies bereiken met zijn foto’s en is hij creatief genoeg om het te doen. Als laatst check ik zijn referenties. Als al deze zaken mij bevallen, kunnen we aan het werk gaan.”
Reacties
Neijhorst krijgt wel veel positieve reacties over zijn naaktfoto’s. ‘Negen van de tien reacties zijn positief.. Volgens mij komt dat ook omdat ik geen onderscheid maak tussen de bouw, maat of kleur van het model. Ik heb een grote portfolio en heb verschillende personen erin”.
Ook Coulor krijgt overwegend enthousiaste reacties. “Vaak geloven mensen niet dat het Surinaamse modellen zijn. Ik vind het jammer dat in Suriname dit onderdeel van de fotografie nog steeds in de taboesfeer zit. Als een kunstenaar een naakte vrouw schildert, is het kunst, maar als een fotograaf een naakte vrouw fotografeert wordt het snel betiteld als pornografie. Zolang de fotografie in ons land niet wordt geaccepteerd als kunstvorm, zal het in de taboesfeer blijven.”
Nu populair
