Naar een nieuwe toekomst van Suriname: De tuinbouw als valuta-verdienmachine – Van grond tot mond

Deze aflevering gaat over voorwaarden voor het opzetten van een succesvolle supply chain (distributieketen) voor de Surinaamse tuinbouwsector, met als voorbeeld de Caricom. Het artikel is geschreven op basis van een interview met Roy Silos. Hij is deskundige in supply chain management en ontwikkelaar van een innovatief model voor het toepassen van supply chain verandermanagement in ontwikkelingslanden. In Nederland was Silos consultant en docent supply chain management. Sinds 2017 doceert hij aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname, studierichting Bedrijfskunde.

Tekst Maureen Silos

Economische beperkingen tuinbouwsector

De tuinbouwsector van Suriname, die voor 80 procent uit kleine boeren bestaat, bewijst al jaren exportwaarde te hebben. De sector blijft helaas steken in de positie van toeleverancier aan tussenhandelaren in Nederland, die de producten in bulk opkopen en doorverkopen aan de detailhandel in Nederland. Dit is precies wat ook in de lokale groenteketen gebeurt. De grootste klacht onder tuinbouwers in Suriname is dan ook de relatief lage opkoopprijs voor hun product in verhouding met wat de opkoper ontvangt bij doorverkoop aan derden. Exporteurs hebben min of meer dezelfde klachten over de opkopers in Nederland, maar leggen zich erbij neer omdat ze geen alternatief hebben.

Net zo als het economisch veel beter is indien tuinbouwers hun producten rechtstreeks aan de consument zouden kunnen verkopen, zouden exporteurs meer verdienen door hun producten rechtstreeks te leveren aan supermarkten en andere verkooppunten in Nederland of elders. In beide gevallen kan de tuinbouwer een betere prijs ontvangen en komt dit de economie ten goede. Meer verdienen uit de export naar Nederland en andere landen is zeker mogelijk, echter vereist dit een moderne infrastructuur die supply chain of distributieketen wordt genoemd.

Goede supply chain noodzakelijk

Een supply chain voor de tuinbouw omvat alles wat nodig is om verse groente en fruit bij de consument te krijgen, van grond tot mond, en omvat de volgende schakels: planmatige productie, kwaliteitselectie, pakhuis- en opslagfaciliteiten, koelfaciliteiten in de totale distributieketen, weeg- en laadfaciliteiten, leveringsschema’s, goed onderhouden wegennet en betrouwbare lucht- en zeevracht. Alle schakels in de keten moeten digitaal constant up-to-date productie- en marktinformatie ontvangen. Met een goede supply chain management worden product- en kapitaalverspillingen opgeheven, waardoor klanten naar volle tevredenheid bediend worden. Het succesvol managen van supply chains is essentieel voor elk bedrijf dat duurzaam concurrerend wil zijn.

De Caricom is, evenals de Europese markt, een zeer lucratieve markt voor onze verse groente en fruit. Echter, het gebrek aan productplanning, duurzame kwaliteitswaarborging en leverbetrouwbaarheid maakt het voor de sector onmogelijk om economisch succesvol te exporteren en meer te verdienen. Vanwege een gebrekkige organisatie van de supply chain heeft de Surinaamse tuinbouwsector een slechte reputatie in de Caricom. Deze kernzwakte kan alleen worden opgeheven door het opzetten van een goed functionerende supply chain voor de tuinbouw, waardoor de productkwaliteit en de leverbetrouwbaarheid duurzaam gegarandeerd kunnen worden.

JIT leveren

Om een betrouwbare leverancier van groente en fruit voor de Caricom te zijn, moet Suriname in staat zijn om just in time (JIT), precies-op-tijd, te leveren. Dat betekent een grote variëteit aan verse groente en fruit in de juiste hoeveelheid, op de juiste plek en op de juiste tijd en datum leveren aan verschillende marktsegmenten, zoals hotels, restaurants en supermarkten.

Leveren volgens JIT-principes is een noodzakelijke voorwaarde, omdat verse groente en fruit niet te lang kunnen worden opgeslagen. Elke vertraging in de stroom van opeenvolgende activiteiten in de keten betekent kwaliteit- en geldverlies en de beschadiging van de reputatie van de Surinaamse tuinbouwsector.

Marktleiderschap bereik je alleen door op alle fronten voortdurend te voldoen aan wat de markt vereist én door snelle aanpassing aan veranderende marktsituaties. Een heel belangrijk hulpmiddel voor het bereiken en het behouden van marktleiderschap, is het opzetten en onderhouden van een digitaal marktinformatiesysteem. Hiermee wordt voortdurend aan iedereen in de supply chain up-to-date gedetailleerde marktinformatie verschaft, zodat de productstroom niet onderbroken wordt en, waar nodig, op tijd aangepast kan worden.

De vier O’s

De eerste belangrijke voorwaarde voor succesvolle export is de nauwe strategische samenwerking tussen de vier O’s: Ondernemers, Overheid, Onderwijs en Overigen. Deze samenwerking is bepalend voor het realiseren en het duurzaam in stand houden van efficiënte supply chains voor tuinbouwexport. De vier O’s zorgen, op grond van hun lange termijn oriëntatie en activiteitenplanning, gezamenlijk ervoor dat alle voorbereidingen voor export getroffen worden. Hierdoor kan de tuinbouwsector zonder stagnaties voldoen aan de prestatievereisten, alvorens één exportvliegtuig opstijgt of één exportschip afvaart.

Zo dient het Onderwijs supply chain-managers voor de tuinbouwsector op te leiden. Ondernemers dienen elk, aan de hand van hun leveringscontracten, aanplant- en productieschema’s op te stellen, zodat zij altijd aan de precies-op-tijd vereisten van de exportmarkt kunnen voldoen. De Overheid zorgt voor de infrastructuur voor het precies-op-tijd kunnen uitvoeren van alle activiteiten, zoals goede wegen, verpakkingsfaciliteiten, koelfaciliteiten, en een vlotte afhandeling. Kortom, de Overheid moet alle knelpunten en belemmeringen in de supply chain opheffen, zodat de stroom aan tuinbouwproducten, vanaf de producent tot eindafnemer en consument in de Caricom, op geen enkel moment stagneert.

De tweede belangrijke voorwaarde voor succes is de strategische samenwerking tussen de Surinaamse en de Caricom-ketenpartners op basis van een gedeelde handelsvisie voor de lange termijn. Van tevoren worden dus door de Surinaamse en de Caricom-ketenpartners goede afspraken gemaakt over alles wat verband houdt met het succesvol kunnen opzetten en beheren van een ongehinderde stroom van verse groente en fruit.

De activiteiten van de 4-O’s zijn afgestemd op de levereisen van de Caricom-ketenpartners. Op basis van de levereisen worden door de 4-O’s prestatiestatistieken bijgehouden en prestatiescores gegeven aan leverbetrouwbaarheid, productkwaliteit, bereikbaarheid en reactiesnelheid van de schakels in de supply chain.

Randvoorwaarden marktleiderschap

Ten eerste: de garantie van leverbetrouwbaarheid van verse groente en fruit moet te allen tijde gegeven kunnen worden. Neem een hotelketen met hotels op drie verschillende eilanden, die drie keer per week een groot assortiment aan verse groenten en fruit geleverd wenst te hebben. Dit vereist dat elke exporteur binnen de supply chain zijn teelt aanpast aan de hand van een gezamenlijke door alle exporteurs opgestelde aanplantplanning, om zo aan de leveringsvereiste van de hotelketen te kunnen voldoen. Op basis van de ontwikkelde aanplantplanning kan precies worden aangegeven waar, wanneer en hoe laat geoogst, verpakt en gekoeld moet worden om drie keer per week naar elk van de drie landen precies-op-tijd de producten te kunnen exporteren.

Ten tweede: de toevoer van verse groente en fruit moet continu nauwkeurig beheerd worden, zodat het grote risico van bederf volkomen vermeden wordt. Het inzetten van koelwagens, koelhuizen en koelcontainers voor lucht- en zeetransport moet dus naadloos op elkaar afgestemd worden door goed opgeleide supply chain-managers. Zolang de supply chain en het beheer daarvan niet opgezet zijn en gegarandeerd kunnen worden, hoeven wij niet aan export te beginnen. Immers omdat dan op alle fronten slechts verlies geleden zal worden. Bovendien duurt het ontzettend lang alvorens reputatieschade hersteld kan worden, als het al mogelijk is.

Flexibiliteit

De derde kernvoorwaarde heeft te maken met flexibiliteit in zowel productassortiment als in productvolume. Flexibiliteit in het productassortiment is noodzakelijk omdat de vraag naar groente en fruit in de Caricom onderhevig is aan veranderende consumptiegewoontes. Exporteurs moeten dus snel kunnen inspelen op de vraag naar nieuwe soorten groente en fruit. Flexibiliteit in productvolume betreft de behendigheid van de supply chain om snel te kunnen inspelen op elke toename van een vraag, zodat geen ‘nee’ verkocht hoeft te worden.

De vierde kernvoorwaarde heeft betrekking op dynamische capaciteitsbenutting. Dat wil zeggen dat alle processen in de supply chain voortdurend op elkaar afgestemd zijn. Een top-downstijl in supply chain-management werkt contraproductief. Supply chains worden gemanaged door contractueel gelijkwaardige, samenwerkende zakenpartners in de keten. Deze zijn: de inputleveranciers, telers, transporteurs, verpakkers, douane, vliegmaatschappij en de klanten in de Caricom. Alle partners zijn via ICT voortdurend op de hoogte van alle relevante stromen en daardoor dus altijd op tijd. Stel dat door slechte weersomstandigheden het exportvliegtuig een uur vertraagd op de Caricom-bestemming zal arriveren, dan dienen Surinaamse ketenpartners al uren tevoren in overleg te gaan met de Caricom-ketenpartners, zodat die dan gepaste maatregelen kunnen treffen.

Suriname heeft veel intelligente ondernemers. Dus de tuinbouwsector heeft voldoende oplossingsvermogen om de geografische uitdaging aan te gaan om een archipel als de Caricom tegen de laagste distributiekosten precies-op-tijd te bedienen. Daarvoor moeten wel diepgaande distributieanalyses worden gemaakt over deze kosten. Dit is een taak voor de onderwijspoot van de vier O’s. Elke onderwijsinspanning vereist onderzoek. Het verrichten van onderzoek naar de supply chain zal maken dat Suriname ook kennismarktleider wordt ten aanzien van oplossingen voor distributie-uitdagingen in het Caraïbisch gebied en de EU. Dit betekent dus dat wij naast groente en fruit ook kennis over supply chain-management kunnen verkopen aan andere landen.

Dit artikel is gepubliceerd in het oktobernummer van Parbode

0

Gedeeld