Nepnieuws en internettrollen vervuilen debat
Het afgelopen én aankomende protest tegen het beleid van de regering hebben een ware internetoorlog ontketend. Eenieder moet voorzichtig omgaan met de beweringen die ze online lezen, want feitelijk onjuiste informatie wordt op grote schaal – bewust of onbewust – in omloop gebracht.
De kracht van sociale media werd afgelopen maandag goed zichtbaar. In minder dan een week wist Maisha Neus – via Facebook – meer dan duizend man te mobiliseren voor een protest tegen de regering. Eerst werd nog twijfelachtig op het protest gereageerd. Volgens critici zouden de mensen die beloofden aanwezig te zijn, uiteindelijk toch niet komen opdagen. Het tegendeel werd bewezen: binnen een paar uur was het hele Onafhankelijkheidsplein afgeladen. Dit laat zien dat de effectiviteit van sociale media niet meer kan worden onderschat.
De andere kant van de medaille van de kracht van sociale media is dat ze steeds vaker worden gebruikt door harde schreeuwers die onverbiddelijk hun mening ventileren. Zo kreeg Neus in de nacht na het protest via Facebook een bedreiging binnen van ene Chifaro Ligeon. ‘Weet jij wat een kogelbrief is? Wel, verwacht die heel gauw’, verzekerde hij haar. De bedreiging is moeilijk te traceren: het account heeft maar 3 vrienden en plaatst geen reacties of updates. Vermoedelijk betreft het dan ook een internettrol: iemand die zich verschuilt achter een nepprofiel om zo anoniem invloed uit te kunnen oefenen.
Het is lastig om te bepalen of dit soort bedreigingen serieus zijn. “Ik neem alleen wel het zekere voor het onzekere”, zegt Neus in gesprek met Parbode. Daarom deed ze dag na het protest meteen aangifte, ook van twee andere bedreigingen. “Ik ben gelukkig niet bang dat de bedreigingen tot daden komen.”
De wereldwijde opkomst van internettrollen is een gevaarlijk fenomeen. Niets vermoedende mensen denken dat de nep-accounts ‘gewone’ burgers zijn die enkel hun ongezouten mening geven, maar niets is minder waar. Onthullingen van het afgelopen jaar laten zien dat er hele organisaties achter dit soort accounts kunnen zitten. Zo lekte afgelopen februari uit dat de Nederlandse politieke partij Denk meer dan twintig nepprofielen heeft gebruikt tijdens haar campagne. Met deze accounts viel de partij tegenstanders aan wanneer er iets geplaatst werd wat de partij niet zinde, in de hoop de tegenstanders zo de mond te kunnen snoeren. In Rusland gaan ze zelfs nog een stapje verder: in Sint-Petersburg staat een trollenfabriek, waar meer dan honderd werknemers als een waar trollenleger Poetingezinde propaganda verspreiden.
In Suriname zijn tot nu toe geen aanwijzingen dat er veel internettrollen actief zijn. Nepnieuws, dat net zo gevaarlijk is, wordt echter wel op grote schaal verspreid. Bijvoorbeeld door de Facebookpagina ‘Anders Bekeken’, een pagina met meer dan 12 duizend volgers, die geld investeert in promotie om zoveel mogelijk Surinamers te bereiken. De anonieme oprichter beweert in de omschrijving van de pagina objectief te zijn, maar de realiteit is dat er alles aan wordt gedaan om de volgers met foutieve informatie te beïnvloeden. Zo is het een feit dat bij het protest van afgelopen maandag ruim 1000 man op de been waren, maar met een luchtfoto van een half uitgestorven veld probeert de pagina dat te weerleggen. Inmiddels hebben meer dan 300 volgers deze foto geliked en gedeeld.
Ook over Neus wordt allerlei nepnieuws gedeeld. “Het ene moment beweren ze dat ik door Nederland word gefinancierd om het protest te leiden, het andere moment ben ik een winkeldief”, zegt Neus. Maar soms gaat het ook veel verder. “Kenneth Sloote van de inlichtingendienst heeft een foto van mij gebruikt van toen ik 18 jaar was, om daarmee te suggereren dat ik een hoer zou zijn.”
Naast de accounts die nepnieuws verspreiden, zie je een grote groep mensen die open en bloot felle kritiek uiten op het protest. Uiteraard is dat ieders goed recht, beide partijen gooien overigens modder naar elkaar. Maar vaak lijkt niet te worden beseft wat uitspraken, ook op het internet, tot gevolg kunnen hebben. Zo is ene Maikel actief bezig om Neus op allerlei manieren zwart te maken. Hij zegt zelfs achter de bedreigingen te staan die ze in de afgelopen dagen heeft ontvangen. Op zijn profiel, die bovendien voor iedereen openbaar is, laat hij zien dat hij bij het ministerie van Sport- en Jeugdzaken heeft gewerkt en een trots NDP-lid is. Hoe zou zijn partij het vinden dat hij – als visitekaartje van de NDP – zich zo ongeremd op het internet uit? Inmiddels is hij meedogenloos op de schandpaal van de 21e eeuw gespijkerd, wat nooit meer van het internet verdwijnt en hem dus ook in de toekomst kan blijven achtervolgen.
Het wordt tijd dat sommige mensen, van zowel het voor- als tegenkamp, argumenten onderbouwen met feiten, en niet op de man spelen maar op de bal. Het feit dat Neus, die de mening van veel mensen vertegenwoordigt, doodsbedreigingen heeft ontvangen, zegt genoeg over tot hoe ver deze internetoorlog is gekomen.