Nederland schaft het woord ‘allochtoon’ af. Lijkt me ‘so wie so’- Duits woord – een heel goed idee: woorden afschaffen. Dat moeten we doen met woorden die we niet leuk vinden. Woorden die als niet prettig worden ervaren, vervangen we door andere woorden die na verloop van tijd dan ook weer als niet prettig worden ervaren, enzovoorts. Dan nog de mensen afschaffen die we met dit begrip kunnen definiëren en we kunnen op zoek gaan naar een andere groep, naar een ander probleem.
De definitie van ´allochtoon´ is volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in Nederland (CBS) ‘een persoon van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren’. Een klein vraagje even tussendoor: mijn dochter is in Nederland geboren en haar man is ook in Nederland geboren. Ze hebben een dochter met donkerbruine ogen en sterk krullend donkerbruin haar en een zoon met staalblauwe ogen en donkerblond krullend haar. Zijn mijn kleinkinderen nu allochtoon of autochtoon? Ander klein vraagje: Mijn neef is in Nederland geboren, om precies te zijn in de Achterhoek. Zijn vrouw is in Engeland geboren. Zij hebben drie dochters Althea, Katie en Janou, blauwe ogen, blonde haren. Zouden die drie meisjes nu allochtoon zijn of autochtoon? En hoe staat het met de drie bekoorlijke meisjes van de familie van Oranje? Goed beschouwd zou de huidige koning van Nederland een allochtoon zijn en zijn vrouw zeker ook, want niet-westers ook nog.
Volgens mij houdt het begrip allochtoon gewoon op als je maar tijd van leven hebt. Immers, vader Achmed kwam in de jaren zestig van de vorige eeuw op dringende uitnodiging naar Nederland, want er moest gewérkt worden. Hij bleef in Nederland. Hij had al een vrouw en kinderen, die hij naar Nederland haalde, of hij kreeg kinderen in Nederland. Zijn kinderen Ali en Kadisha waren ruw geschat geslachtsrijp in de jaren tachtig of negentig. De kinderen van Ali en Kadisha, genaamd Mohammed en Alyssa, werden geboren in Nederland en we mogen verwachten dat ze inmiddels geslachtsrijp zijn. Wanneer zij op hun beurt ook kinderen krijgen, is het probleem dus opgelost!
Maar u begrijpt wel dat de omschrijving zo niet is bedoeld. Een allochtoon is iemand waaraan we menen te kunnen zien dat hij niet uit Nederland komt. Want, en immers, Nederlanders zijn mensen met een blanke huid, blauwe ogen en blonde haren. Hoe hardnekkig dat beeld is, heb ik onlangs nog mogen meemaken toen een collega-oma opmerkte dat, nou ja, dat Nederlanders ‘nu eenmaal blank waren’. De collega-oma in kwestie had weliswaar twee schoondochters en een schoonzoon met een ‘allochtone’ achtergrond en maar liefst zes kleinkinderen geboren uit die verschillende relaties, maar dat had haar beeld over ‘de Nederlander’ niet kunnen veranderen.
Het CBS heeft de definitie daarom uitgebreid of beperkt, het is maar hoe je het bekijkt, met een ander begrip, namelijk westers en niet-westers. Mensen uit Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië behoren tot de categorie niet-westers, maar zeer verrassend, mensen uit Indonesië en Japan behoren niet tot die categorie, ‘Op grond van hun sociaaleconomische en -culturele positie’, wat dat dan ook moge zijn.
In 1984 schreef Philomena Essed haar boek ‘Alledaags Racisme’. Dat is ondertussen meer dan dertig jaar geleden. Het boek bevat, en ik citeer, ‘een schokkende verzameling gegevens over een vorm van racisme die tot nu toe in Nederland nauwelijks is onderzocht: uitingen van diepgeworteld, vaak impliciet racisme waarvan de meeste Nederlanders zich geen rekenschap willen geven’. De boodschap die mensen met een ‘ander’ uiterlijk woonachtig in Nederland regelmatig krijgen en sinds de jaren tachtig of waarschijnlijk al veel eerder kregen, is de volgende: jij bent anders, jij hoort er niet bij, jij mag niet meedoen, want jij bent niet alleen anders, maar ook minder. Als je jarenlang de boodschap krijgt dat je er niet bij hoort, dan kan het gebeuren dat de pijn omslaat in agressie. Actie is reactie.
In ons land is, als je het goed beschouwt, iedereen allochtoon, behalve dan onze Inheemse broeders en zusters. Onze Inheemse medemens woonde hier al die eeuwen, zij zijn hier geboren en getogen. De overige bevolkingsgroepen zijn naar ons land gebracht, onder dwang, of op dringende uitnodiging, jawel, van Nederland, want er moest gewérkt worden. Daarnaast zijn er bevolkingsgroepen die vrijwillig zijn gekomen, waaronder de Nederlanders en de Chinezen. Het is voor ons moeilijker om onderscheid te maken tussen mensen die er niet bij horen in ons land en mensen die er wel bij horen. Moeilijk, maar niet onmogelijk. Immers, niets menselijks is ons vreemd. Het lukt ons bijvoorbeeld prima om de bewoners van het binnenland gelijkluidende boodschappen te geven, jij bent anders, jij bent minder, enzovoorts.
We beoordelen een andere cultuur met de eigen cultuur als norm, waarbij ‘soms’ volgens de definitie, ik zou zeggen ‘vaak’, de eigen cultuur als superieur wordt opgevat. Een verschijnsel van alle tijden, alle landen, alle culturen, etnocentrisme geheten. Onder etnocentrisme verstaan we een denk‑ en gedragswijze, gekenmerkt door de onmacht of de onwil zich te verplaatsen in de normen, waarden, motieven, belangen, opvattingen, gewoonten, enzovoort, van mensen behorend tot een andere dan de eigen samenleving. En dat verschijnsel schaffen we niet af door een woord uit onze vocabulaire te verwijderen of door een ander woord te vervangen. Niet in Nederland en niet in ons land.
Nu populair
