Afgelopen zaterdag, 4 januari 2025, was een beladen dag voor veel Surinamers. Desi Bouterse, ex-president, voormalig dictator en veroordeeld moordenaar, werd voor het oog van duizenden mensen naar zijn laatste rustplaats gebracht. Bouterse overleed vlak voor Kerstmis aan leverfalen, veroorzaakt door chronisch alcoholgebruik. Hij werd 79 jaar.
Door Redactie Parbode
Veertig jaar lang speelde Bouterse een prominente rol binnen politiek Suriname. Als geen ander heeft hij de geschiedenis van ons land getekend. Voor velen gaat hij de geschiedenisboeken in als nationale held. Door anderen wordt hij omschreven als een misdadiger, een symbool van pijn en leed. Nu hij is overladen, moet iedereen zijn nalatenschap een plek geven.
Eerste zonnestralen
Bij de eerste zonnestralen in de ochtend van 4 januari 2025 was het lichaam van Bouterse, gekleed in militair ornaat, gereed voor zijn laatste afscheid. De voormalig president lag in een open kist, had een militaire pet op zijn hoofd en droeg een zonnebril. Zijn mond vormde een strakke, rechte lijn en zijn uniform was tot aan zijn nek geknoopt. Op de kist lag een Surinaamse vlag.
De rouwstoet trok door de straten van Paramaribo, langs het Revolutieplein, het Kabinet van de President, De Nationale Assemblée en de Centrale Markt. Dit zijn allemaal plekken waar Bouterse heeft gewerkt of die belangrijk voor hem waren.
Voorbijgangers strooiden bloemen en wapperden met paarse vlaggen van de Nationale Democratische Partij (NDP), de partij die Bouterse in 1987 oprichtte en waar hij 37 jaar lang voorzitter van was. Gevolgd door duizenden aanhangers en sympathisanten arriveerde Bouterse zo’n drie uur later voor de laatste keer in Ocer, het partijcentrum van de NDP waar de uitvaartceremonie plaatsvond.
Speculatie
Partijleden blikten terug op zijn woelige carrière. Die wordt getekend door de staatsgreep in 1980 en de brute moord op vijftien tegenstanders van het militair regime in december 1982. Voor zijn rol in de Decembermoorden werd Bouterse eind 2023 door het Hof van Justitie in hoger beroep veroordeeld tot 20 jaar celstraf. Er werd geen gevangenneming gelast. In 1991 werd hij in Nederland ook al veroordeeld tot een gevangenisstraf wegens cocaïnesmokkel. Maar Bouterse heeft geen dag van zijn leven in de gevangenis doorgebracht.
Kort na zijn veroordeling in Suriname verdween Bouterse uit beeld. Tot aan zijn dood bleef hij voortvluchtig. Er werd druk gespeculeerd over zijn verblijfplaats de afgelopen maanden, maar tot op vandaag blijft de plek van de dood een mysterie. Zijn lichaam werd kort na zijn dood wel verplaatst, maar waarvandaan is niet bekend.
Volgens NDP-topper Ramon Abrahams en levenslange vriend van Bouterse, is Bouterse gevlucht om de rust te bewaren. “De sociale onrust die daaruit zou voortvloeien, en die politiek misbruikt zou worden, heeft hem doen besluiten zich terug te trekken. Vrees heeft hij niet gekend, liefde voor alle Surinamers wel”, zei Abrahams op de uitvaart. Volgens hem zal Bouterse de geschiedenis ingaan als ‘nationale held’.
Tot in zijn teennagels
Bouterse’s daden en vonnissen deden niet af aan zijn populariteit in Suriname. Zowel in 2010 als 2015 werd hij democratisch verkozen als president. Aanhangers, analisten, collega’s en critici schreven zijn populariteit al meerdere malen toe aan zijn charme. Door Mia Motley, minister-president van Barbados, wordt Bouterse na zijn dood geprezen als een van de meest charismatische leiders van het Caribisch gebied.
Bouterse’s zelfvertrouwen, communicatieve vaardigheden en aanleg om emotionele verbindingen met anderen aan te gaan gedijden goed in een samenleving waar macht en assertiviteit worden gewaardeerd.
Volgens Sunil Oemrawsingh, voorzitter van mensenrechtenorganisatie Stichting 8 december 1982, snijdt het mes echter aan twee kanten. “Charisma is een krachtig middel, maar zonder moraal en ethiek wordt het een gevaarlijk wapen”, zei hij daags voor Bouterse’s begrafenis tegenover de Ware Tijd.
Censuur
Dat werd diezelfde avond nog maar eens duidelijk toen Raynell Enfield, secretaris van het Informatie- en Propaganda-Instituut van de NDP, journalisten tijdens de singineti waarschuwde dat ze het woord ‘moordenaar’ of ‘veroordeelde’ niet mochten gebruiken om Bouterse te omschrijven.
“Deze woorden mag u gebruiken, maar niet in ons huis”, zei Enfield. Hij kon de veiligheid van journalisten niet garanderen als zij dit alsnog zouden doen. Ook kreeg de pers te maken met intimiderende uitspraken tijdens de singineti. De media reageerden gebelgd en spraken van censuur.
NDP-topper Glenn Dest stelt dat de instructies van Enfield geen officiële opdracht waren vanuit de partij. De NDP bood officieel haar excuses aan. “Het is een leermoment voor de partij”, stelt Dest.
Het mag duidelijk zijn: met de dood van Bouterse moet de NDP zichzelf heruitvinden, niet alleen intern maar ook naar de samenleving toe. Voortvaren op de nalatenschap van Bouterse zal tijdens de verkiezingen van 2025 ongetwijfeld nog aanslaan, maar over tien jaar niet meer.
Nu populair
