Met boeken over de Holocaust kan je gerust een bibliotheek ter grootte van de Centrale Markt vullen. En naarmate de jaren verstrijken, is het bij elk boek meer de vraag in hoeverre het zich nog onderscheidt van zijn voorgangers. Met name de fictionele boeken lijken steeds meer in herhaling te vallen, omdat ze uit dezelfde gebeurtenissen putten. Daarom is het zo’n ijzersterke toevoeging, bovenop een al even sterk verhaal, dat Ren, Janina, ren een waargebeurd verhaal is, over de verschrikkingen die een Joods gezin in Polen moet doormaken ten tijde van de Holocaust, met in het bijzonder het meisje Janina Katz.
Janina Katz woont tegenwoordig op Curaçao, waar ze een winkel heeft in Willemstad. In 1947 kwam ze aan op het Caribische eiland, met slechts haar vader nog, nadat de oorlogsjaren een spoor van verwoesting door haar familie hadden getrokken. Auteurs Marjan Brouwers en Jeannette van Ditzhuijzen kwamen op het idee een roman over Janina Katz te schrijven, nadat een van de dochters van Katz hen attendeerde op het bijzondere verhaal van haar moeder. Gezien de jeugdige leeftijd die Janina Katz had toen ze de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog meemaakte, werd er gekozen voor een roman gebaseerd op de verhalen van de Poolse overlevende, aangevuld met wat er in de geschiedenisboeken, op het internet en in getuigenissen te vinden viel over de omgeving waarin Katz de oorlog beleefde.
Het boek is een chronologische vertelling, bestaande uit korte hoofdstukken, die met name in het begin in perspectief afwisselen, om zo een beeld te schetsen van de familie Katz, een Pools-Joodse familie uit het aan Oekraïne grenzende Chorostkow. Het verhaal begint in 1930, als de Joden in Europa meer en meer gebukt gaan onder een groeiend antisemitisme en een toenemende dreiging vanuit Duitsland. Steeds meer Joden vluchten, maken de oversteek naar de Verenigde Staten, maar ook de Caribische eilanden. Het leven in Polen wordt op een beeldende manier weergegeven, met veel aandacht voor de typische Joodse gebruiken. Door de wisseling in perspectieven, tussen bijvoorbeeld moeder Bertha en bobe Dwora krijgen de familieleden een gezicht, en des te treffender is de inbreuk op het vertrouwde Poolse leven gebracht, die eerst de Russen en dan de Duitsers teweegbrengen.
In hoog tempo wordt beschreven hoe de Russen komen, hoe de Joodse gemeenschap leeft tussen hoop en vrees, hoe de Duitsers zich na de Poolse inval als beesten gedragen en hoe complete gezinnen uit elkaar worden gerukt. Hoe Janina zich als meisje staande weet te houden, hoe ze overleeft en hoe ze zich op de meest eenzame momenten sterk weet te houden. Het besef dat dit een biografisch verhaal is, maakt het allemaal nog sterker. De aanvullingen bij de meeste hoofdstukken met foto’s uit het archief van de familie Katz zijn een absolute toevoeging. Het verhaal is vlot geschreven en er is nauwkeurig gekeken naar de feiten. Door het tempo in het boek wordt er soms afbreuk gedaan aan de emoties van een tienjarig Joods kind in de oorlog, maar door de biografische achtergrond krijgt het geheel een extra dimensie.
Ren, Janina, ren, Marjan Brouwers en Jeannette van Ditzhuijzen, LM Publishers, 2016, ISBN 9789460224225
Nu populair
