Menno Marrenga woont al tientallen jaren langs de Boven-Surinamerivier. Hij deelt zijn belevenissen met de lezers
Schoolkennis
Kodjo is een elektronica-reparatiebedrijf begonnen: hij repareert telefoons, dvd-spelers en televisies. Ik had hem dat afgeraden: te moeilijk. Ik ben zelf natuurkundig ingenieur met een flinke dosis elektronica in mijn opleiding, maar zonder forse investering in meetapparatuur waag ik me niet aan reparatiewerk. Maar Kodjo durft het wel aan. Ik wilde voor hem de belangrijkste meters regelen, maar hij kent het verschil tussen een ampère en een hertz niet en dan heeft meetapparatuur geen zin.
Hij weet wel dat achthonderd watt meer is dan twaalf volt – in theorie is dat onzin, maar in de praktijk klopt het vaak wel. Kodjo weet niet hoe een laser werkt, hij weet zelfs het verschil niet tussen bosonen en fermionen. Maar hij weet wel dat als een cd-speler NO DISC zegt, vaak de laser kapot is en als het aantal pinnetjes in de stekker klopt, dan past een uit een ander apparaat gesloopte laser soms. Zo werkt Kodjo en zijn klanten zijn tevreden. Kodjo is de eerste ongeschoolde elektronicus in Saamaka. Maar er zijn veel analfabete winkeliers die niet kunnen rekenen, bouwaannemers die architectenwerk doen zonder kennis van meetkunde en sterkteleer en de laatste tijd zijn computergebruikers zonder kennis van enige programmeertaal in opmars. Hoe doen ze het? Ik heb mensen met een muis een icoon van een bureaublad naar een werkblad zien slepen, zomaar, zonder te bevroeden hoe de geheugentoewijzing bij multiplexen werkt. Ik durf dat niet – bedenk dat de harde schijf als virtueel werkgeheugen wordt gebruikt… Maar toch, ik verzin het niet en misschien kent u zelfs iemand in uw omgeving die een computer bedient zonder het FAT32- protocol te kennen. En zo zijn er ook winkeliers die niet kunnen rekenen. Hoe doen ze het?
Bij transacties met iemand die wel kan rekenen, kijken winkeliers naar diens gezicht. Mensenkennis en vertrouwen, daar gaat het om, en wie gewantrouwd wordt, krijgt problemen, want zoiets wordt doorverteld. Als ik zelf zaken doe met wantrouwige dames, dan tel ik het geld uit, artikel voor artikel: “deze pindakaas is zes gulden en acht dubbeltjes, deze ook. Samen is het deze stapel munten. Goed? Deze tien guldens zijn samen even veel als dit bankbiljet, dus die ruilen we nu om.” Een vorm van tellen op je vingers, maar dan met munten, en als ik niet genoeg munten heb, dan doe ik geen zaken, want geldzaken blijven link. Winkeliers gebruiken calculators. Niet dat hun berekeningen altijd kloppen, want met de + knop gaat het vaak goed maar als je op de * drukt, gebeuren er vreemde dingen, want tien gulden plus tien cent is samen twintig gulden tenzij je op de juiste knop drukt. Als de calculator een bedrag noemt dat voor koper en verkoper acceptabel is, dan wordt de transactie gesloten, anders wordt de berekening herhaald tot beide partijen tevreden zijn. En zo komen we er wel in Saamaka, ook zonder schoolkennis.
Alleen bij timmerlui gaat het zichtbaar fout. Dat zie je mooi aan de hutten, aan de planken in de driehoek onder het dak. Die planken moeten schuin worden afgezaagd. Op de winkelhaak zit een schuin vlak en als het geen Chinese winkelhaak is, dan moet dat toch goed gaan? Maar de hellingshoek van een Saamaka hut is geen 45 graden. Meestal wat steiler voor de afwatering van pina: vijftig graden of 55 graden. En dat staat niet op de winkelhaak. Let maar eens op als u in een Saamaka hut komt: twee of drie planken zijn netjes gezaagd op 45 graden, dan past het niet meer en volgt een plank die met een kapmes is bijgekapt om te corrigeren. Je ziet het ook aan de daklatten: als dat vijf of negen zijn dan staan ze op gelijke afstanden, maar als het er zes, zeven of acht zijn niet. Want bij vijf latten is het twee aan de uiteinden, één in het midden, en dan nog twee maal één in het midden. Als er zes daklatten moeten komen, wordt het ingewikkeld, dan moet de timmerman de lengte van de hut delen door vijf en dat gaat niet. Maar het is best te doen, ook zonder schoolkennis. Met onregelmatig geplaatste daklatten, bijgekapte nokplanken en voldoende muntjes komen we er ook wel.
Nu populair
