Elk jaar verschijnt in december het Groot Dictee derNederlandse Taal op de Nederlandse televisie. Het is een groots evenement datdoor een prominente nieuwslezer wordt gepresenteerd. Hele gezinnen zitten danvoor de buis, met pen en papier op schoot, om de razend moeilijke tekst tereproduceren. Het is zo zwaar dat mensen met 25 fouten eigenlijk al een primaprestatie neerzetten. Begin dit jaar was het eerste openbare Sranantongo Dicteeeen feit, als programmaonderdeel van het Winternachten festival in Den Haag.Suriname beleefde de primeur al vorig jaar. Initiatiefnemer Cynthia McLeodvertelt ons meer over de achtergronden.
Hoe is bij u het idee voor het houden van een openbaardictee Sranantongo ontstaan?
“Vorig jaar was er bij Winternachten het Groot DicteePapiamento en Papiamentu, op initiatief van Frank Martinus Arion. Het was heelgeanimeerd en meteen dacht ik dat wij eigenlijk ook zoiets moesten doen. Daaromstelde ik dat voor in maart 2006, toen Winternachten hier was met eenliteratuurfestival in Thalia. De organisatie, schrijversgroep 77, nam mijnvoorstel meteen over; zelf had ik geen bemoeienis met dat dictee. Ik zou naafloop wel de prijzen uitreiken, maar uiteindelijk zijn er geen prijzen gegevenomdat er iets fout ging. De mensen hadden eerst zelf hun dictee nagekeken.Vonden ze minder dan vijf fouten, dan ging hun werk naar de jury voor het eindoordeel.Maar de jury constateerde dat die mensen toch nog heel wat fouten hadden. Toenwas het niet meer te doen om nog prijzen te geven want de helft van het publiekwas ondertussen al weg.”
Met het schrijven van het Sranan is het dus slecht gesteld;hoe zou dat verbeterd kunnen worden?
“Ik vind dat we zelf moeten gaan werken aan het goedspellen. Er is een officiële spelling en iedereen die Sranan schrijft, moetzich daaraan houden. Eigenlijk zou iedereen hier Sranan moeten kunnenschrijven. Het is helemaal niet zo moeilijk, integendeel: Sranan schrijven isveel makkelijker dan Nederlands. In het Sranan alfabet staat een letterwerkelijk voor een klank, je hoeft nooit te twijfelen. In het Nederlands heb je´snel´, dat schrijf je met een ´s´ en ´cent´, dat schrijf je met een ´c´,´zee´, dat schrijf je met een ´z´. In het Sranan is voor die klank maar éénletter: de ´s´. En in het Nederlands schrijf je ´kom´ met een ´k´, maar ´caçao´met een ´c´, ´vol´ met een ´v´, maar ´fiets´ met een ´f ´. Snap je wat ikbedoel? Het Sranan alfabet heeft maar 20 letters: c, j, q, v, x, en z bestaanniet. Het Sranan kent ook geen verdubbeling van medeklinker of klinker.
“Om het Sranan goed te leren schrijven, zouden de mensenmoeten wennen aan het woordbeeld. Dat kan door bijvoorbeeld elke dag een stukjetekst in het Sranan op een populaire pagina van de krant af te drukken. Wanneerer grote bijeenkomsten zijn en er worden bijvoorbeeld van liedjes de tekst inSranan op blaadjes afgedrukt, dan moet dat correct gespeld zijn. Bij devolkskerstviering van de Surinaamse bank waren de blaadjes met liedteksten zoovergenomen uit een Anitri singibuku met de spelling van bijna 200 jaargeleden. Dat zeg ik niet omdat ik kritiek heb op die kerstviering, want die wasfantastisch, maar het is wel een gemiste kans om de spelling van het Sranangoed te laten zien.”
Ligt er wat u betreft ook een rol voor de scholen?
“Ja, ik zou graag willen dat leerlingen bij voorbeeld in detweede klas VOJ iets zouden leren over het ontstaan en de achtergrond van hetSranan en dan goed leren spellen, lezen en schrijven. Niet alleen Sranan, maarook Sarnami en Surinaams Javaans en wat mij betreft ook andere Surinaamsecreolentalen als Saramaccaans en Aucaans. We zijn er zo trots op dat we eengoed geslaagd multi-etnisch, multi-linguale en multi-religieuze samenlevingzijn, maar eigenlijk weten we veel te weinig van elkaars religies en talen.Misschien kunnen we dit vak, dat ´Culturele Oriëntatie´ zou kunnen heten,toevoegen aan het leerplan?”
In Nederland vinden critici dat het Nederlands Dictee doorhoogdravende taal zijn doel voorbij schiet. Niet de echte taalproblemen wordenopgenomen, maar wel onzinnige, elitaire woorden. Deelnemer aan het SrananDictee Ronald Snijders vond uw tekst daarentegen weer te eenvoudig.
“Ik vond het dictee ook wel makkelijk, want ik heb er nietallerlei moeilijke woorden in gedaan, want dat dipi Sranan (zuiver Sranantongo)ken ik zelf ook niet! Wel heb ik geprobeerd om een leuke tekst te maken met veel odo’s, omdat men in hetSranan veel odo (spreekwoorden en zegswijzen-SW) gebruikt. Zelf vond ik dezezin heel mooi: ´A no switi wawan a switi, sonleisi swa noso bita e dangra wilibi tu´. Iedereen vond de tekst erg leuk. Mensen als Ronald Snijders, DeniseJannah en Celestine Raalten schrijven vaak in het Sranan en ze doen hun best omsteeds zo correct mogelijk te spellen. Ze eindigden dus verdiend oprespectievelijk de tweede en eerste plaats. De moeilijkheid bestond voor veelmensen eruit dat de mensen de spreektaal voluit moesten schrijven. Dus ik zeibijvoorbeeld: ‘Kanga mi’. Maar dan moest geschreven worden: ´Kon nanga mi´.”
De officiële spelling van het Sranan dateert alweer van 15juli 1986. Het Nederlands heeft sinds die datum al een paar herzieningen achterde rug, die overigens niet allemaal even warm zijn ontvangen. Weet u of er in Suriname plannen zijnom wijzigingen door te voeren?
“Er is inderdaad een groep die een spellingswijzigingvoorstaat, ik meen dat dit de Sranan Akademia is. Ik weet niet of ze hetvoorstel al hebben ingediend. Eén wijziging houdt in dat de verlenging van eenklinker met ´y´ in plaats van ´i´ zou moeten worden geschreven. Dus: ´aleysi´in plaats van ´aleisi´, ´boy´ in plaats van ´boi´. Welke wijzigingen ze verderwillen doorvoeren weet ik niet. Wat mij betreft zijn de spellingsregels van1986 nog goed. En persoonlijk vind ik dat, zolang er nog geen wijziging is, menzich moet houden aan de officiële spelling.”
Kunnen we in de toekomst vaker een Sranan Dictee verwachten?
“Ik hoop het wel. Het zou het prestige van het Sranan zekerverhogen.”
Nu populair
