Stichting Ecosystem 2000 voegt de daad bij het woord

Even voorbij Domburg rijden we een heel eind over een hobbelige zijstraat van La Rencontre. Het is opletten geblazen, want de thuisbasis van Jef Crab en zijn stichting Ecosystem 2000 ligt verborgen middenin een oase van groen. In de jaren negentig zei hij de Belgische bodem vaarwel en verhuisde met zijn Surinaamse vrouw, Natascha Neus, naar haar geboorteland om samen hun gedeelde idealen na te streven.

Eenmaal in Suriname, stichtten ze in 1994 Ecosystem 2000. “Van 1994 tot 1996 hebben we vooral mensen benaderd om te zien of ze interesse hadden voor deze ideeën, in 1996 zijn we werkelijk begonnen”, aldus Crab. “Toen noemden we het nog holistische ecologie, nu noemen we het ethische ecologie. Omdat ‘holistisch’ te veel doet denken aan filosofie en wij niet blijven steken bij woorden en ideeën.”
Maar laten we beginnen bij het begin. Wat is ‘ethische ecologie’? Crab: “Ethiek wil zeggen dat ik alles in beschouwing neem. De verschillende zaken die we met Ecosystem aanbieden, kun je niet van elkaar scheiden.” Het idee dat aarde, mens en samenleving één onafscheidelijk geheel vormen, haalde Crab uit Oosterse kennissystemen en wetenschappen. “Het is niet zo dat we ecologie los kunnen zien van economie, politiek, cultuur; de ontwikkeling van al die zaken hangt samen.”
Op één van de houten chalets in La Rencontre prijkt bovenaan het logo van Ecosystem, dat deze verbondenheid weerspiegelt: drie gekleurde cirkels omringd door een grotere cirkel. “Blauw is de hemelcirkel, rood de aardecirkel en geel de menscirkel. Ze worden omrand door een purperrode kleur, gelijk aan die van de grote cirkel. Dit verwijst naar de inherente verbondenheid van de cirkels en datgene waar ze voor staan. Elke cirkel staat symbool voor een domein waar de vereniging zich mee bezig houdt.”

Gemeenschapsontwikkeling
De aardecirkel valt samen met Eco2consult, één van de werkgroepen van Ecosystem. “Dit omvat het fysieke aspect van het leven, alles wat je met de aarde doet en met de primaire behoeften: eten, kleding, huisvesting, energie.” Eco2consult is een advies- en uitvoeringsbureau dat zich richt op hele praktische zaken zoals ecobouw, geïntegreerde landbouw en duurzame gemeenschapsontwikkeling.
De menscirkel slaat op het socio-psychologische aspect van ons wezen. Dit onderdeel krijgt vorm binnen de tweede grote tak van Ecosystem: het EAST-instituut. EAST staat voor Energetic, Awareness, Sensibility and Transformation en werd ontwikkeld door Crab. “Dit gaat over communicatievaardigheden en conflictoplossing. Want wanneer we communiceren, worden niet enkel woorden gesproken maar is er ook een bepaalde energieoverdracht.” Dit gedeelte, de intermenselijke relaties, past ook binnen de holistische visie. Het EAST-instituut verzorgt opleidingen aan het Instituut voor de Opleiding van Leraren (IOL), aan bedrijven en binnenkort ook in het jeugdcellenhuis en de jeugdgevangenis.
De hemelcirkel tenslotte, wijst op de spirituele en religieuze dimensie van ons bestaan. Crab pleit voor religieuze tolerantie en linkt spiritualiteit met het onstoffelijke: onze verlangens, onze gewaarwordingen, onze band met anderen. 

Ecologisch contract
De reikwijdte van Ecosystem gaat dus erg ver en betrekt alle onderdelen van ons bestaan. Maar bij al de activiteiten geniet het voortbestaan van de bioregio, en daarmee ons eigen voortbestaan, prioriteit. Deze hiërarchie formuleert Crab door middel van zeven contracten die in een bepaalde volgorde behandeld moeten worden. “Bovenaan staat het ecologische contract, dat mondiaal is, omdat het geldt voor iedereen op deze planeet.” Op de vraag waarom dit primair moet zijn, antwoordt hij: “De aarde kan bestaan zonder de mensheid, maar de mens kan niet bestaan zonder de aarde”.
Het ecologische contract kan worden samengevat in twee actiepunten: herstellen en verbeteren van de bodemvruchtbaarheid; en herstellen en doen toenemen van de biodiversiteit. De overige contracten zijn: het mondiale, lokale, culturele, sociale, economische en politieke contract, in die volgorde van afnemende prioriteit. “Je kan niet de politiek, wat helemaal beneden staat, laten bepalen wat mondiaal moet gebeuren”, zegt Crab. “Politiek is plaatsgebonden, het staat meestal in dienst van de economie, van grote multinationals die juist het ecologisch contract in gevaar brengen.”
Maar het blijft niet bij enkel filosoferen. Er lopen heel wat praktische projecten in de Surinaamse samenleving, én daarbuiten. “We leveren consultancy, advies en begeleiding en soms een stukje uitvoering”, legt Crab uit. “De projecten van Eco2consult zijn langdurige processen. Zo zijn we bijvoorbeeld al jaren bezig met een geïntegreerd streekontwikkelingsprogramma in Para.” Crab legt voortdurend de nadruk op integratie en ondersteuning. “We moeten rekening houden met de uniciteit van elke bioregio. Landbouw moet zich integreren in bestaande natuurgebieden en de omgeving ondersteunen, economie zou dat ook moeten doen.” Daarom vertrekken de projecten van Ecosystem altijd vanuit de lokale bevolking. “Wij doen alles in overleg met de plaatselijke gemeenschap. We zitten met de mensen samen en luisteren naar hun vragen en voorstellen.”
Volgens Crab zijn van buitenaf ingevoerde projecten en van bovenaf opgelegde programma’s gedoemd te mislukken. “Ontwikkelingshulp functioneert vaak niet, omdat mensen van buitenaf gaan beslissen hoe iets elders moet draaien. Wij proberen ter plekke te gaan en de mensen te laten aangeven wat ze nodig hebben en waarin wij hen kunnen ondersteunen. De Westerse benadering is heel anders. Zij geven een aantal materiële hulpmiddelen, geld, goederen, consultancy. Dan zeggen ze: jullie moeten ons maar gewoon nabootsen en daar stopt het. Zo maken we de wereld niet meer ontwikkeld, maar meer ingewikkeld.”
In Para is Ecosystem al zes jaar bezig met het burgerplatform Para Force. Hier komt heel wat bij kijken; behalve advies, opleiding en begeleiding moet ook gewerkt worden richting beleid en moeten er structuren voor burgerparticipatie opgezet worden. “Ik hoop dat we het project in Para binnenkort kunnen afronden en het aan de bevolking kunnen geven als instrument waarmee ze kunnen werken”, zegt Crab. Ondertussen komen er vragen binnen van andere districten die ook willen samenwerken met Ecosystem. In het gebied van de Boven-Suriname hebben ze reeds een gelijksoortig project op poten gezet.

Composttoiletten
Naast deze langdurige processen zet Ecosystem 2000 zich ook in voor een aantal kleinere projecten. “We zijn nu bijvoorbeeld bezig met één van de nieuwe parken van WWF, Peperpot, waar we ecosanitatie hebben geïntroduceerd, door onder andere composttoiletten te installeren.” Crab steekt ook heel veel tijd en energie in de uitbouw van het vormingscentrum in La Rencontre. “Voorlopig is dit het enige centrum, maar we gaan proberen om overal in het land zulke kleine centra op te zetten zodat ook daar opleidingen kunnen plaatsvinden.”
In La Rencontre geeft Crab cursussen en demonstraties over ecobouw, ecosanitatie, geïntegreerde landbouw, geïntegreerd wonen. Hij geeft alvast het goede voorbeeld, de manier waarop hij en zijn familie er wonen, toont aan dat zijn doelstellingen en dromen haalbaar zijn. Op het perceel van drie hectare overheerst de natuur, de leefruimtes zijn volledig gemaakt uit lokale materialen. Volgens Crab kunnen we voor iedereen zo’n ecohuis bouwen dat de draagkracht van de aarde niet overschrijdt.
Trots wandelt hij door zijn ecologische tuin: “Hier groeit cacao, koffie, mango, ananas, pompelmoes, bananen, aardappelen, gember, avocado. En zo kan ik nog een tijdje doorgaan.” De weelderige tuin toont hoe vrijgevig de Surinaamse natuur is. “Hoe wij leven in Domburg, verschilt niet enorm veel van de rest, maar een aantal dingen zijn cruciaal anders. Daar staat een heel modern, comfortabel huis, maar ecologisch verantwoord en geïntegreerd in de omgeving.” Het kan dus, maar we moeten bereid zijn een stuk van de overdreven luxe die we hebben terug te geven. We moeten gaan leven op een acceptabel comfortniveau binnen een beperkte ecologische afdruk.

Eeuwige Lente
De uitgangspunten van Ecosystem 2000 heeft Crab uitgebreid beschreven in ‘Eeuwige Lente’. “Het is vooral geschreven op verzoek van Maurits Coppieters, die in 1996 samen met Norbert de Batselier ‘Het Sienjaal’ had gepubliceerd, over de fragmentering van onze samenleving. Als antwoord daarop is ‘Eeuwige Lente’ verschenen.”
In 1964 verscheen ‘Silent Spring’ van Rachel Carson, zij was één van de eersten die aan de ecologische alarmbel trok. In die tijd begon men pesticiden te gebruiken, zij waarschuwde in haar boek dat alles zou sterven als ze zo bleven spuiten, het resultaat zou een silent spring zijn. “Als antwoord hierop heb ik de titel ‘Eeuwige Lente’ gekozen”, aldus Crab.
Het is een boek van hoop en vertrouwen, zoals de ondertitel duidelijk uitdrukt: ‘Leven met voldoende in een wereld van overvloed’, wat in een land als Suriname zeker mogelijk is. “Ik gebruik dit beeld van ‘overvloed’ niet om te wijzen op de onbeperkte aanwezigheid van grondstoffen of het onbeperkte gebruik ervan, maar wél op de mogelijkheid om de gehele mensheid alle basisbehoeften en eveneens een hoge mate van welzijn te verschaffen. Als we het goed doen, kunnen we genieten van een eeuwige lente.”

0

Gedeeld