De Leidse universiteit in Nederland heeft momenteel een bijzonder aardige tentoonstelling over Suriname. Waarom dat juist in Leiden zo op zijn plaats is, werd bij de opening uit de doeken gedaan, en wel door de hoofdstedelijke Vrije Universiteit fijntjes op de hak te nemen. Die had zich namelijk kort geleden uitgebreid op de borst geslagen bij de benoeming van de ‘eerste allochtone rector magnificus’, de uit India afkomstige natuurkundige Subramaniam. Maar er klopt niets van, want de eerste allochtone rector magnificus in Nederland was ‘de Surinamer Paul Flu (1884-1945), die in Suriname geneeskunde had gestudeerd, en in 1905 naar Leiden vertrok om zijn artsendiploma te behalen. Na zijn promotie werkte hij in Suriname en Oost-Indië, om in 1921 in Leiden tot hoogleraar tropische hygiëne benoemd te worden. Flu was de eerste Surinaamse hoogleraar in Nederland; in 1938 werd hij rector magnificus’ (uit de brochure). Die zat, er klonk applaus.
De band met Surinaamse migranten is altijd sterk geweest, want de meeste Surinaamse studenten gingen naar Leiden. Wel handig als je overzee landgenoten kent. En hun aanwezigheid ging niet onopgemerkt voorbij, want toen in de jaren zestig de dekolonisatie wereldwijd op gang kwam, ‘ontdekten Surinaamse studenten in de Leidse universiteitsbibliotheek het vooroorlogse boek Wij slaven van Suriname door Anton de Kom. Dit was een felle aanklacht tegen het Nederlandse kolonialisme. De studenten besloten het boek te stelen en via stencils verder te verspreiden’ (uit de brochure), tot in Suriname aan toe, waar het boek verboden was.
Dit zijn toch leuke verhalen voor de ruim honderd met Suriname verbonden aanwezigen bij de opening. Verder is het thema van de tentoonstelling een nogal platgetreden pad, want dat Surinamers uit alle windstreken komen, weten we zo langzamerhand wel. Dan komt het toch aan op hoe je dat laat zien, welk beeldmateriaal je uit de archieven hebt weten te plukken. En dat is dan weer geweldig gedaan. Zo goed dat je zou wensen dat deze kleine tentoonstelling ook in Suriname te zien zou zijn.
In zeven vitrinekasten, voor in de Leidse bibliotheek, wordt de geschiedenis van ons land uitgesponnen: de plantagekolonie; de nieuwe inwoners; Aziatische migratie; Surinamers en de universiteit; godsdiensten; de literatuur en ten slotte de invloed van Suriname op Nederland. Dat het laatste beperkt wordt tot de Surinaamse keuken is – hoe lekker ook – dan weer een tegenvaller. Maar goed, daarvoor waren al vele uit Suriname afkomstige, en inmiddels vaak Nederlander geworden, kunstenaars en intellectuelen de revue gepasseerd.
Wat een genoegen na de opening langs de vitrinekasten te dwalen, een bara gepresenteerd te krijgen, en als die op zijn, is een borrelnootje ook lekker. Genieten van twee landen, maar er is – voor wie het niet wist – nog wel iets vervelends te vermelden, namelijk over hoe onze taal verandert. Het woord ‘slaaf’ mag niet meer. Men heeft het tegenwoordig over ‘slaafgemaakten’, want mensen zijn nooit slaaf vanuit zichzelf, ze zijn tot slaaf gemaakt. Een juiste constatering, maar is dat niet vanzelfsprekend? Wat moet je met de volgende tekst uit de tentoonstelling? ‘Het werk op de plantages werd gedaan door slaafgemaakten uit Afrika. Naar schatting 12,5 miljoen slaafgemaakten werden over de Atlantische Oceaan naar de plantages in de Amerika’s vervoerd. Nederlandse schepen transporteerden ongeveer 555.000 slaafgemaakten, waarvan er 250.000 tot 300.000 in Suriname terechtkwamen.’
Gruwelijk qua inhoud, maar taalkundig ook rampzalig. Rond het slavernijverleden lopen de emoties terecht op. En als ze in Amerika dan voorstellen om het woord slave te vervangen met enslaved, dan heb je een probleem, want vertaal het maar eens. Dat zelfs de universiteit Leiden geen goed alternatief kan bedenken, stelt toch teleur.
Nog t/m 12 januari 2016 Entree gratis Universiteitsbibliotheek Witte Singel 27, Leiden ma-vr 08.30-24.00 uur en za-zo 10.00- 23.00 uur
Mocht een bezoek aan Leiden lastig zijn, en aangenomen dat dit alles niet in ons land zelf te zien zal zijn, klik dan op: www.bibliotheek.leidenuniv.nl Vervolgens op ‘tentoonstelling Suriname in beweging’, dan naar ‘Digitaal’ en daarna het beeldmateriaal aanklikken.
Nu populair
