Paul Woei A Tsoi (1938-2024), beter bekend als Paul Woei, was een internationaal gerenommeerde kunstenaar, schilder en beeldhouwer. Zijn laatste boek, Srefidensi in de kolonie Suriname begon met één cent birambi op azijn, is zijn levenswerk over de onderbelichte geschiedenis van de Chinese contractarbeiders in Suriname. In deze rubriek brengen we steeds een fragment uit het boek voor het voetlicht.
Auteur Paul Woei interviewt in zijn boek de heer Moiman, die levendig vertelt over de Chinezen in Albina. Zijn vader bracht hem vanuit het dorp aan de Tapanahonierivier naar Albina en liet hem bij de Chinese familie Tjon A Hie achter. Hij was nog heel jong, misschien negen jaar en sprak uitsluitend Aucaans. Op Albina hoorde hij voor het eerst Sranantongo, Nederlands, Chinees en leerde alle drie talen spreken. ‘And oh yes, I also speak English. Ik kreeg kleren en schoenen van deze familie, in ruil daarvoor moest ik meehelpen in de winkel, samen met de kinderen van de familie. Goederen aanvullen op de schappen, de vloer bezemen en schoonwassen bijvoorbeeld. Uitbuiten? Neen hoor, ik heb geleerd te werken voor mijn verblijf bij de familie, trouwens ook de kinderen van Tjon A Hie hielpen flink mee. Ik heb veel later begrepen waarom ik mijn handen moest uitsteken, je wordt zelfstandig en behoud je zelfrespect. Ik moest ook naar school. Na de lagere school te Albina mocht ik in de stad voor de mulo-opleiding. De familie betaalde alle onkosten. Ik werk nu bij het ministerie van Arbeid en ik ben ook basya (bestuurslid) van mijn dorp. De Binnenlandse Oorlog heeft Albina helemaal verwoest, ook de winkel annex huis van de familie Kong Jong Foek. Ze zijn allemaal vertrokken naar Nederland. Zij komen weleens met vakantie naar Suriname en brengen altijd een cadeautje voor me mee. De kinderen noemen mij oom’.
Moiman gaf ook antwoord op de vraag of andere kinderen door winkeliers in Albina waren geadopteerd. Veel kinderen uit het binnenland zijn ook grootgebracht in Chinese gezinnen in Albina en Moengo, en later als volwassen professionals opgenomen in de maatschappij. Enkele namen van kinderen die door de aangeboden hulp bij deze families in Albina, later een beroep konden uitoefenen in de stad: Max Pinas van Bigi Ston was bij de Luchtvaartdienst. Chadeau was inspecteur bij het Ministerie van Onderwijs, Deng Deng was bij de politie. Ronnie Brunswijk was als kleine jongen ook opgenomen in een Chinees gezin, hij is nu in de politiek. Ook kinderen van de inheemse dorpen langs de Marowijnerivier kregen dezelfde kans bij deze gezinnen die zij anders door gebrek aan financiële middelen nooit zouden krijgen.
Srefidensi in de kolonie Suriname begon met één cent birambi op azijn, Paul Woei, 2023, eigen beheer (artpaulwoei@yahoo.com), ISBN 9789991475547
Dit artikel is verschenen in het oktobernummer van Parbode, nu in de winkel
Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?
Kijk op www.parbode.com/abonneren
