Pim de la Parra is paradoxaal. Hij is nergens voor
en nergens tegen. Eenvoudige parralogica
Bestelieve lezer en lezeres, heb je ook al ontdekt dat het onze verlangens en verwachtingen zijn die ons keer op keer teleurstellen en ongelukkig maken? Of ben je er nog niet achter gekomen dat al je frustraties en verdriet te wijten zijn aan je ontelbare verwachtingen en verlangens? Het kan heel lang duren voordat het tot je doordringt dat jij zelf al je lijden veroorzaakt, en dat dit voor iedereen zo is. We zijn geneigd om onze pijn en ellende aan anderen, aan iets anders buiten ons toe te schrijven. “Het is jouw schuld dat dit me is overkomen”. Het is altijd de schuld van de ander dat er iets ontbreekt in ons leven. De ander heeft het gedaan. Je partner. Of je baas, je collega, je voorzitter, je dorpshoofd, je regering. Altijd geven we een ander de schuld van alles wat ons ongelukkig maakt. In een toneelstuk van de Franse schrijver en filosoof Jean-Paul Sartre zegt een van de personages: “De hel, dat zijn de anderen.” Het zijn volgens Sartre de anderen die ons bewust maken van onszelf en van de leegheid van ons leven en we hebben hen nodig om te kunnen bestaan. Omdat ik me met deze existentialistische visie niet kon verzoenen, begon ik Boeddhistische teksten te bestuderen. Zo verkreeg ik gaandeweg inzichten die mijn hele westerse, christelijk geconditioneerde wereldbeeld hebben verruimd. Dat brengt me zo nu en dan in moeilijkheden, vooral wanneer ik zeergeleerde wetenschappers ontmoet die geen enkele voeling hebben met enig oosters gedachtegoed en snel geneigd zijn om mijn woorden als ‘zweverig’ af te doen. Dat kan soms pijnlijk zijn, vooral wanneer het om oudere, volwassen mannen gaat die blijk geven van een dogmatische houding en hun geestelijke flexibiliteit zijn kwijtgeraakt, zonder zich daarvan bewust te zijn. Vrouwen zijn meestal niet zo rechtlijnig, misschien omdat zij door hun emotionele kracht en integriteit gemakkelijker voorbij het ego kunnen komen dan mannen. Mannen kunnen doorgaans vlugger en gemakkelijker objectiveren dan vrouwen, maar voor een man is het heel moeilijk om zijn ego te overstijgen. (Generalisaties als deze zullen vast niet eeuwig gelden, maar volgens mij is deze observatie globaal gezien nog steeds van kracht.) Een van de inzichten van de boeddhistische traditie is dat je verlangens en verwachtingen je juist belemmeren om te zijn wat je van nature bent. We zijn niet onze gedachten. Het zijn de gedachten die verlangens en verwachtingen produceren. En dat kan alleen, omdat ons leven zich lijkt af te spelen in tijd en ruimte. Als je met je aandacht totaal aanwezig bent in elk willekeurig moment, zonder verlangens, zonder verwachtingen, dan is er geen besef van tijd. Zonder een idee van tijd – gisteren, vandaag en morgen – kunnen er ook geen verlangens zijn. Dan word je niet geplaagd door de drang om iemand anders te worden dan die je bent. Om ergens anders te zijn dan waar je je bevindt. Om meer te hebben dan je deel is. Zolang er een idee van tijd is, fluistert het denken ons allerlei hebzuchtige verlangens in: Word dit! Doe dat! Neem dat! En zo zitten we allemaal gevangen in het Spel dat Bewustzijn met ons speelt door ons te suggereren dat we onze eigen werkelijkheid kunnen scheppen door onze dromen, verlangens en verwachtingen na te streven. De Tibetaanse boeddhisten kennen negenenvijftig traditionele slogans die je kunnen helpen om bij het mediteren je eigen innerlijke pijn aan te pakken en om die te transformeren tot welbevinden, vreugde en zelfvertrouwen. Een van deze slogans heeft me de afgelopen jaren verzoend met mijn eigen verlangens om door te kunnen gaan met het maken van films. ‘Laat alle hoop op vervulling varen’ (‘Abandon any hope of fruition’). Daarbij moest ik vaak denken aan een gevleugelde tekst uit een andere traditie, die van de soefi’s: ‘Wie weet dat genoeg genoeg is, heeft altijd genoeg’. Lievebeste lezeres en lezer, veel dank voor je aandacht en wees gezegend.
Nu populair
