Het boek Kruis en Kalebas komt voort uit een onderzoek dat de schrijver W.H. Jap A Joe deed voor zijn promotie, en gaat over het zendingswerk van de Evangelische Broedergemeente in Suriname. Hij bespreekt hoe de slaven zich onder de gegeven omstandigheden ontwikkelden in het nieuwe leefgebied.
Het christendom werd hen op een gegeven moment aangeboden oftewel opgedrongen, waarbij in het verhaal wordt aangenomen dat het christendom oorspronkelijk een Europees geloof is. Het boek vertelt uit welke landen van Afrika grote groepen slaven kwamen, en hoe de toenmalige bevolking tijdens en na de slavernij, met het gebruik van de in Suriname gesproken talen (Sranan en Nederlands), omgingen. De schrijver haalt om zijn verhaal te onderstrepen heel vaak bevindingen uit eerdere onderzoeken van anderen aan die geheel in het Engels zijn geschreven. Toen het sluiten van een slavenhuwelijk werd ingevoerd, weigerden vele slaven dat te doen. Het boek geeft aan: ‘Blijkbaar is er hier sprake van zo verschillende opvattingen over man-vrouwrelaties, dat de slaven nauwelijks of niet bereid waren tot het doen van enige concessie aan de zendelingen’. De aanname van het christendom door de slaven ging niet zonder slag of stoot.
Het ‘Neger-Engels’ raakte tijdens en na de afschaffing van de slavernij ook onder de planters wijdverbreid in Suriname, wat later minder werd toen er op school in het Nederlands werd lesgegeven. Er komen ook conflicten tussen zendelingen en (ex-)slaven aan de orde, bijvoorbeeld de poging tot een staatsgreep van de Hongaarse inspecteur van politie, Frans Killinger. Er wordt aangegeven, dat sommige mensen aannamen, dat de eigen cultuur en zeden door de slavernij zo goed als waren uitgewist, terwijl anderen dat weer bestreden. Een gebruik dat standhield, was het begrafenisritueel dat in het boek wordt besproken. Wat niet standhield of geen kans kreeg, was het huwelijk. De straf voor het niet willen trouwen in de kerk aan het eind van de negentiende eeuw was dat men niet mocht deelnemen aan het heilige avondmaal en geen Hernhutters-begrafenis kreeg. Er wordt ook verslag gedaan van allerlei mystieke en geheime verenigingen in Suriname waarvan zelfs predikanten lid waren. Eveneens passeert de profeet van Para de revue, die afgodisch vereerde slangen uit zijn huis en uit die van anderen gooide en de bewoners aanmaande oprecht voor God te leven. En aan de orde komen het kiesrecht en de recreolisering.
De auteur overleed voor het boek klaar was voor uitgave, wat waarschijnlijk de reden is dat de aversie van de slaven tegen het huwelijk niet is gegeven. Die aversie bestond, omdat het in Suriname eeuwenlang verboden was dat slaven mochten trouwen. De evangelisatie van Evangelische Broedergemeente in Suriname is uitgebreid en in vele facetten beschreven in het boek. De landen waar slaven voornamelijk vandaan kwamen en de percentages per land worden in het boek genoemd, wat als bijzonder kan worden beschouwd. Enkel de vele onvertaalde Engelse aanhalingen staan minder leuk in een Nederlandstalig boek.
3 STERREN
Christa Sluisdom
Kruis en Kalebas: een historisch-sociologische verhandeling, W. Harold Jap A Joe, 2023, Ralicon, ISBN 9789492169
Gepubliceerd in het julinummer van Parbode
Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?
Kijk op www.parbode.com/abonneren
Nu populair
